چگونه اروپا دوباره دیپلماسی خنده را سر کار گذاشت؟

از این رو به بررسی عملکرد وزارتخانه تحت مدیریت ظریف در سال ۱۳۹۷ می پردازیم تا ببینم چه اتفاقی در حوزه سیاست خارجی در این سال افتاده است.

ابتدای سال ۱۳۹۷ با دیدارهای خارجی ظریف با همتایان سنگالی خود همراه شد. آفریقا حوزه ای است که بیشتر کشورهای جهان برای ورود به آن تلاش می کنند و از این رو جمهوری اسلامی ایران نیز به این حوزه توجه دارد. همچنین در فروردین ماه سال ۹۷ وزیرخارجه کشورمان به نامینبیا یکی دیگر از کشورهای آفریقایی سفر کرد.

وزیر امور خارجه فردا در اواخر فروردین در صدر هیاتی سیاسی برای شرکت در بیست و سومین نشست وزرای خارجه کشورهای عضو اکو عازم دوشنبه پایتخت تاجیکستان شد و با مقامات این کشور هم دیدار و گفتگو کرد.

ظریف در ۳۱ فروردین ماه سال ۹۷ هم به نیویورک سفر کرد و در همانجا از آمادگی بازگشت هسته ای کشورمان به سرعت سخن گفت.

سفرهای ظریف از این ماه نوید سال خوبی را برای دیپلماسی می داد. سالی که از بهارش پیدا بود اما این روند بعد از مدتی با چشم دوختن به اروپا و احیای برجام در مسیر دیگری قرار گرفت.

با زمزمه های خروج آمریکا از برجام از اردیبهشت ماه سال ۹۷ وزیر خارجه کشورمان نیز به این مسئله واکنش نشان داد. وی از مقامات بلندپایه اروپایی خواست تا ترامپ را نسبت به عواقب این مسئله آگاه سازند. در همین رابطه ظریف خطاب به مرکل و ماکرون بیان کرد: «ما امیدواریم که رئیس جمهور مکرون و پس از او صدراعظم مرکل از فرصت سفر خود به آمریکا استفاده کنند تا به رئیس جمهور ترامپ تفهیم کنند که توافق هسته‌ای به همان شکل کنونی‌اش در راستای منافع آمریکا و باقی جامعه بین‌الملل است.»

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه ایران خروج آمریکا از برجام را تلافی خواهد کرد، گفت: در این صورت دیگر توافقی نخواهد بود که ایران در آن باقی بماند.

ظریف در حاشیه کنفرانس سوریه در بروکسل با وزیران امور خارجه عراق، ایتالیا، ژاپن و معاون دبیرکل سازمان ملل در امور بشردوستانه دیدار و گفتگو کرد. رایزنی با فدریکا موگرینی نیز یکی دیگر از دیدارهای مهم ظریف در بروکسل بود .

وزیر امور خارجه بعد از بروکسل وارد مسکو شد. وزیر امور خارجه روسیه با اشاره به گفت‌وگوها میان تهران و مسکو درباره همکاری‌های دوجانبه، گفت: روسیه نسبت به تلاش‌ها برای بازنگری توافق هسته‌ای با ایران نگران است.

در همین ماه ظریف در دانشگاه امیر کبیر حضور داشت که از حاشیه‌های این سخنرانی می تواند به پلاکاردهای دانشجویان که کوتاه آمدن را مساوی با گستاخی آمریکا می دانستند یاد کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید بر اینکه در صورت خروج واشنگتن از برجام ایران پاسخ لازم را می دهد، گفت: در این صورت آمریکا باید مسئولیت پیامدهای خروج از برجام را بپذیرد.

پس از این بود که ظریف با برخی از مقامات کشورهای اروپایی دیدار و گفتگو کرد.

ظریف که در راس یک هیات سیاسی و اقتصادی راهی دهلی‌نو و بامداد روز دوشنبه وارد هند شد، عصر امروز با همتای هندی خود دیدار و رایزنی کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان در راستای دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با برجام، نامه‌ای را به همتایان خود در نقاط مختلف دنیا نوشت و در آن به تشریح آخرین وضعیت این توافق بین‌المللی و همچنین تبعات خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی و بدعهدی‌های این کشور در اجرای تعهداتش پرداخت.

وزیر امور خارجه کشورمان، در مطلبی اینستاگرامی با عنوان «فقط چند ثانیه» از مرگ مژگان خطیبی یکی از هموطنانمان که از بیماری حاد ریوی رنج می‌برد و نیارمند پیوند ریه بود، ابراز تاسف کرد. دیدار ظریف با این خانم که از حضور وی در راس وزارت خارجه تقدیر و اظهار امیدواری کرده بود که مشکلات بیماران با اقدامات خارجی ظریف برطرف شود، از جمله نقاط جالب موضوع برجام بود.

در اوایل این ماه گستاخی آمریکایی ها بعداز خروج از برجام بیشتر شد و حتی بای ایران با شروط دوازده گانه تعیین تکلیف کردند. وزیر خارجه در مقاله ای به شروط ۱۲ گانه وزیر امور خارجه آمریکا پاسخ داد و طی آن اهم مطالبات دولت و ملت ایران از دولت آمریکا را برشمرد.

وی همچنین از بروز برخی از سوءتفاهمات که در حاشیه حضورش در اتاق بازرگانی ایران بین برخی از خبرنگاران و محافظان وی ایجاد شد، عذرخواهی کرد.

ظریف در مراسم روز آفریقا در تهران تاکید کرد: برجام سرجایش و محکم است.

ظریف تصریح کرد: اروپا باید در برقراری صلح و امنیت در منطقه و جهان و به علاوه ارتقاء گفت‌وگو و همکاری فعال‌تر باشد و به حرف بسنده نکند.

در اوائل مردادماه سال ۹۷ با فزونی یافتن فشار آمریکا برای اعمال تحریم ها علیه کشورمان و همراه کردن غرب با این موضوع، وزیر خارجه کشورمان در صفحه توئیتر خود خطاب به مقامات کاخ سفید نوشت: «ما را بی‌خیال (نسبت به تهدیدات آمریکا) تصور کنید! دنیا لاف‌های تندتر از این را چند ماه پیش شنیده است. ایرانیان هم ۴۰ سال است مشابه این‌ها را – البته با لحن متمدنانه‌تری – شنیده‌اند. ما هزاران سال است که در اینجا بوده‌ایم و سقوط امپراطوری‌ها را دیده‌ایم، از جمله امپراطوری خودمان که از عمر برخی کشورها طولانی‌تر بود. مراقب باشید!»

ظریف این ماه نیز به سفرهای خارجی رفت و در این سفرها سری به سریلانکا و سنگاپور سفر کرد.

وزیر امورخارجه ایران گفت: اراده سیاسی اروپا زمانی قابلیت پاسخگویی از جانب ایران را پیدا می‌کند که با اقدامات اجرایی همراه شود.

محمد جواد ظریف با بیان این‌که ایران در دنیا منزوی نیست بلکه نتانیاهو، ترامپ و بن سلمان منزوی هستند، گفت: این سه نفر به خاطر خشونت‌هایشان حق‌کشی‌هایشان و سرکوبی که انجام می‌دهند در دنیا منزوی هستند و نماد بی‌اعتمادی بر دنیا شده است.

وزیر امور خارجه با اشاره به بی‌اعتمادی‌هایی که طی سال‌ها نسبت به آمریکایی‌ها ایجاد شده، اظهار کرد: آمریکایی‌ها هیچ‌گاه صداقت نداشته‌اند.

وی درباره بحث‌های مطرح شده پس از اجلاس قزاقستان توضیحاتی ارائه کرد و برداشت‌های مطرح شده از سهم ایران از تقسیم‌بندی دریای خزر را نادرست خواند. ظریف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برخی این شبهات را مطرح می‌کنند که سهم ایران ۵۰ درصد بوده و در حال حاضر به ۱۱ درصد رسیده است آیا صحت دارد؟ گفت: نخیر در هیچ زمانی در گذشته پنجاه درصد بوده و نه الان ۱۱ درصد یا هر عدد دیگری است. جز کشورهای روسیه و قزاقستان سهمی هنوز تعیین نشده است.

در همین ماه سوال یک نماینده از وزیر خارجه درباره‌ علت عدم ارائه گزارش به موقع مذاکرات برجام اعلام وصول شد.

همچنین یک روزنامه انگلیسی اعلام کرد: وزیر امور خارجه انگلیس روز جمعه با محمدجواد ظریف درباره نازنین زاغری گفت‌وگو کرده است. موضوع زاغری که یک محکوم امنیتی است برای انگلیسی ها بسیار مهم است و چند بار در این خصوص برای آزادی وی اقدام کرده اند و حتی برای دفاع از وی حمایت دیپلماتیک خود را از زاغری ابراز داشتند.

ظریف در شهریورماه ۹۷ اسلام آباد و استانبول، دمشق سفری داشت و با مقامات کشورهای همسایه دیدار کرد.

وزیر امور خارجه که در مجلس حضور یافته بود ضمن دفاع از چهار دوتابیعتی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای گفت که جز خدمت از اینها چیزی ندیده است.

وی با بیان اینکه اروپا باید تصمیم بگیرد می‌خواهد در برابر آمریکا تسلیم شود یا نه، از کشورهای اروپایی خواست تا خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای را جبران کنند.

وزیر امورخارجه کشورمان با انتشار پیامی در واکنش به حمله تروریستی در اهواز گفت که ایران، حامیان تروریسم در منطقه و اربابان آمریکایی‌شان برای چنین حملاتی مسئول می‌داند.

محمدجواد ظریف در پایان نشست شورای امنیت که به ریاست رییس‌جمهور آمریکا و با موضوع صلح و امنیت و منع به‌کارگیری سلاح‌های کشتار جمعی برگزار شده بود و ترامپ سعی کرد از آن در راستای منافع دولت واشنگتن علیه ایران استفاده کند در توئیتی به این موضوع واکنش نشان داد.

وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی در جریان این اجلاس با مقامات چین، نروژ، آلمان، پرتغال، انگلیس، ونزوئلای در نیویورک دیدار و گفت‌وگو کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد که ایران به بستن قرارداد نفتی جدید با کشورهای اروپایی نزدیک شده است.

دادگاهی در آلمان با استرداد دیپلمات ایرانی به بلژیک موافقت کرد.

وزیر امور خارجه ایران درباره آینده روابط تهران و واشنگتن گفت: ما در دنیای احتمالات زندگی می‌کنیم و هیچ چیز غیرممکن نیست اما برای داشتن روابط شما باید مبنایی داشته باشید که از قبل ساخته شده است.

فرانسه اعلام کرد که آن چه اموال وزارت اطلاعات ایران و دو مرد ایرانی در این کشور عنوان شده را مسدود کرده است.

ظریف گفت که حمایت اروپایی‌ها از برنامه جامع اقدام مشترک برای حفظ این توافق بهتر از آن چیزی بوده که انتظار می‌رفته است.

وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: آمریکا یک مذاکره کننده قابل اعتماد نیست.

محمدجواد ظریف در واکنش به تحریم‌های آمریکا علیه ایران، در توییتی نوشت: «اعتیاد آمریکا به تحریم از کنترل خارج شده است.»

روابط عمومی وزارت امور خارجه در واکنش به خبرسازی و شایعه پراکنی سخیف برخی بیماران متوهم که آرزوهای خام و سبکسرانه خود را برای کناره گیری وزیر امور خارجه به نام خبر منتشر می‌کنند، اعلام می‌کند این خبرسازی‌های سراسر دروغ حتی ارزش پاسخگویی یا تکذیب ندارد.

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به حادثه ربوده شدن مرزبانان در میرجاوه، گفت: دولت پاکستان اذعان داشته به شرط همکاری ایران، پیگیر پیدا کردن مرزبانان خواهیم بود.

ظریف در گفت‌وگو با خبرگزاری ژاپنی کیودو گفت که دولت آمریکا می‌تواند با بازگشت به توافق هسته‌ای که به‌صورت غیرقانونی از آن خارج شد و لغو تحریم‌هایی که پس از این خروج علیه ایران اعمال کرد، راه را برای مذاکره با ایران هموار کند.

وزیرخارجه کشورمان گفت: ایران در شرایط فعلی هم قادر به فروش نفت خود است و هم می‌تواند اقتصاد خود را حفظ کند.

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه در گزارش مدعی شد که فرانسه به تازگی یک دیپلمات ایرانی را با ادعای ارتباط با طرح شکست خورده حمله به تجمع منافقین در پاریس از کشورش اخراج کرده است.

وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد: سازوکار مالی اتحادیه اروپا در راستای ادامه فعالیت‌های تجاری و اقتصادی با ایران در چند روز آینده عملیاتی می‌شود.

وزیر امور خارجه به منظور پیگیری وضعیت مرزبانان ربوده‌شده در مرز میرجاوه در رأس هیاتی سیاسی و نظامی به اسلام‌آباد سفر کرد.

ظریف در مجلس با بیان این که آمریکا می‌خواست فروش نفت ایران را به صفر برساند، گفت: آمریکایی‌ها مجبور شدند از ادعاهایشان عقب نشینی کنند.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، سه‌شنبه – ۱۵ آبان – یعنی یک روز پس از آغاز تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبۀ آمریکا، پیامی ویدئویی خطاب به مردم ایران و افکار عمومی جهان منتشر کرد.

وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه اروپایی ها می دانند بدون تامین عواید اقتصادی برجام امکان تداوم وضعیت وجود ندارد، گفت: اروپایی ها برای مشخص کردن کشور میزبان SPV با چالش مواجه هستند.

وی تاکید کرد: رویای تندروهای آمریکا برای نابود کردن ملت ایران هرگز تعبیر نخواهد شد.

ظریف در این ماه هم سفری به ایتالیا داشت و با همتایان ایتالیایی و روسی خود دیدار و گفتگو کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرد که پاسخ ۱۲ صفحه ای محمد جواد ظریف به نامه دادستان کل کشور ارائه داده شده است. این در حالی بود که مقامات قضایی مطرح کردند که این نامه ظریف فاقد هیچ گونه سند و مدرکی درباره ادعای وی درباره پولشویی بود.

وزیر امور خارجه با اشاره به طرح اتهامات موشکی علیه ایران گفت‌ که آمریکایی ها هر تلاشی کردند تا در روابط ایران و اروپا مزاحمت ایجاد کنند.

وزیر امور خارجه کشور در کنگره حزب اصلا ح طلب ندای ایرانیان گفت: آنچه که ایران را بیش از هر چیزی قدرتمند تر کرد”مردم” است. مردم ایران مبنای قدرت ما هستند، لذا حفظ شان مردم و رعایت حقوق آنها یک ضرورت است بدون این مردم ما هیچ هستیم.

وزیر خارجه کشورمان در گفتگو با هفته نامه لوپوئن فرانسه تاکید کرد: ما هیچ وقت به دنبال حذف هیچ کشوری نبوده ایم. برعکس، این سعودی ها بوده‌اند که به دنبال صدمه زدن به ما هستند ولی چون موفق نمی‌شوند، ما را به توسعه‌طلبی متهم می‌کنند.

وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: به همکاری خود با اروپا درباره SPV ادامه می دهیم اما منتظر آن‌ها نمی‌مانیم.

ظریف با تاکید بر این که برای تامین امنیت بر مردم خودمان تکیه داریم، گفت: تحریم‌ها جدید نیستند، ما به همکاری با دوستانمان ادامه خواهیم داد.

همچنین ظریف در صفحه توییتر خود نوشت: یادآوری به میزبان و شرکت‌کنندگان کنفرانس ضد ایرانی: کسانی که در آخرین نمایش ضد ایرانی توسط آمریکا شرکت کرده بودند، یا مرده‌اند، یا بی‌آبرو شده و یا به حاشیه رانده شده‌اند؛ و ایران قوی‌تر از همیشه است.

وزیر امور خارجه در جلسه علنی مجلس با تاکید بر این‌که جمهوری اسلامی ایران در مسائل اقتصادی چشم به اروپا ندوخته است، گفت: در دو سال گذشته ترامپ تمام تلاش خود را کرده تا اروپا را با خود همراه کند. ما در مسائل اقتصادی چشم به اروپا نداریم، بلکه به دنبال منزوی کردن آمریکا هستیم که در این سیاست اروپا، چین و هر یک از کشورهای دنیا می‌توانند نقشی داشته باشند.

محمد جواد ظریف ادعای برخی اخبار در مورد استعفای وی به دلیل فشارهای بیرونی برای خروج ایران از برجام را تکذیب کرد.

وزیر امور خارجه می‌گوید در دوران مذاکره هسته‌ای نگرانی ما بیشتر بابت خنجرهایی بود که از پشت می‌خوردیم.

ظریف در این ماه سفری به بیروت داشت و با مقامات لبنانی دیدار و گفتگو کرد. وی همچنین در کنفرانس امنیتی مونیخ نیز شرکت کرد و پاسخ ها درباره سیاست خارجی ایران پاسخ داد.

وزیرخارجه در واکنش به راه اندازی اینستکس گفت: ایران نمی‌تواند به تنهایی هزینه‌های دستاوردهای جهانی را بپردازد؛ چه توافق هسته‌ای باشد و یا مبارزه با قاچاق مواد مخدر و یا قاچاق انسان . اروپا نیز لازم است سرمایه گذاری کند . بسیاری در دنیا و به ویژه در این قاره به گونه‌ای زیبا در مورد چند جانبه گرایی صحبت می‌کند . اما اکنون لازم است در مسیری دیگر قدم بگذارند . برای مثال ، ایجادINSTEX بسیار کمتر از تعهدات سه کشور اروپایی که برای نجات برجام داده بودند ، انجام گرفته است.

وزیر امور خارجه کشورمان در توییتی خطاب به ترامپ عنوان کرد که برجام، بهترین توافقی است که آمریکا می‌تواند به آن برسد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه شخصی خود در توییتر درباره حادثه تروریستی نیوزلند نوشت: «مصونیت در دموکراسی‌های غربی برای ارتقای تحجر باعث می‌شود که مزدوران اسرائیلی وارد مسجدی در فلسطین شوند تا به مسلمانان توهین کنند و تروریست‌هایی در نیوزیلند از قتل‌عام ۴۹ مسلمان پخش زنده داشته باشند. ریاکاری غرب در دفاع از بی‌اعتبار کردن مسلمانان در قالب آزادی بیان باید پایان یابد.»