جای خالی میراث فرهنگی در جشنواره آیینی سنتی

به گزارش قائم آنلاین، کارگردان نمایش «گابروا» که امسال برای پنجمین‌بار در نوزدهمین جشنواره آیینی سنتی حضور دارد، در گفت‌وگویی ، درباره نمایشش گفت: «گابروا» به معنای ربایش گاو است. این نمایش معرف یکی از آیین‌های باران‌خواهی است که در استان‌های غربی کشور توسط زنان اجرا می‌شده. در این آیین زنان به دو گروه تقسیم می‌شدند و گاوی را در میان می‌گذاشتند و با یکدیگر سر ربایش گاو نزاع می‌کردند. بعد از پیروزی یک گروه، کوزه‌گری و عروسک‌گردانی اجرا و بعد هم دعای بارش باران انجام می‌شود.

او درباره نحوه اجرای «گابروا» با بیان این‌که “این نمایش شش بازیگر زن دارد” توضیح داد: آیین‌ها برای اجرا و نمایش به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ آیین‌های دراماتیک که نیازی به نوآوری و دستکاری برای اجرا ندارند که تعدادشان خیلی محدود است و آیین‌هایی که باید برای اجرا دراماتیزه شوند. آیین «گابروا» جزء دسته دوم است و باید برای اجرا دراماتیزه می‌شد.

این هنرمند که از استان کرمانشاه در جشنواره آیینی سنتی حضور دارد، درباره استقبال مردم این شهر از نمایش‌های آیینی بیان کرد: در استان‌هایی که آیین‌ها قدمت طولانی دارند و با خون و ریشه مردم عجین شده‌اند، از نمایش‌های آیینی سنتی به خوبی استقبال می‌شود. به مراتب در کرمانشاه نیز استقبال از این‌گونه نمایشی بسیار زیاد است. مردم در نمایش‌های آیینی سنتی گذشته پدران و مادران خود را می‌بینند و با آیین‌ها و رسوم آن‌ها آشنا می‌شوند.

او اضافه کرد: ما در کرمانشاه در ایام نوروز و تابستان با اجرای نمایش‌های آیینی میزبان مردم شهر و مسافران می‌شویم. همچنین در جشن‌ها و مراسم‌ها به اجرای نمایش‌های آیینی می‌پردازیم؛ برای مثال چندی پیش من در یک مراسم شکرگزاری آیینی‌ را اجرا کردم که با استقبال خوبی هم همراه شد.

ذبیحی در پاسخ به این سوال که “آیا جشنواره آیینی سنتی در احیای آیین‌های کشور موثر است” گفت: این سوال خیلی مهم است و باید ما، مسئولان و میراث فرهنگی که خودش را در این زمینه کنار کشیده، پاسخگو باشیم. ما در احیای آیین‌ها و میراث‌مان خیلی ضعیف هستیم؛ مصداق این موضوع ثبت جنگل‌های هیرکانی در یونسکو بود که اگر غفلت‌مان ادامه داشت فقط به نام آذربایجان ثبت می‌شد.

او ادامه داد: ما زمانی‌ که یک انگشتر از پدر خود به ارث می‌بریم در مراقبت از آن بسیار حساس و دقیق می‌شویم. حالا اگر برای حفظ و احیای آیین‌های‌مان این کار را کنیم، چه می‌شود؟ صد رحمت به مرکز هنرهای نمایشی که لااقل یک جشنواره دوسالانه برای احیای آیین‌ها برگزار می‌کند که ای کاش هر سال برگزار می‌شد. اما نهادهای دیگر در این زمینه چه کار می‌کنند؟

این کارگردان افزود: ما تعزیه را ثبت جهانی کرده‌ایم در حالی‌که خیلی گونه‌های دیگر از نمایش‌های آیینی سنتی مانند نقالی، تخت حوضی و … را برای ثبت داریم. من فکر می‌کنم در برگزاری جشنواره آیینی سنتی میراث فرهنگی باید در کنار مرکز هنرهای نمایشی باشد یا حتی یک قدم جلوتر از آن؛ چون جشنوار آیینی سنتی با جشنواره‌های دیگر تفاوت زیادی دارد و میراث فرهنگی باید پایه‌گذاری اصلی آن باشد، اما این اتفاق نمی‌افتد و این آیین‌ها در دو سه دهه آینده فراموش می‌شوند و این رویداد جبراناپذیر است.

او در پایان درباره استقبال مردم از نمایش‌های آیینی بیان کرد: در این‌باره فقط می‌توانم شما را به روزهای اجرای آیین‌ها در فضاهای میدانی مانند تئاتر شهر ارجاع ‌دهم، چرا که خودتان می‌بینید در آن روزها مردم چگونه از این نمایش‌ها استقبال می‌کنند؛ آن را با میزان استقبال از نمایش‌های دیگر مقایسه کنید.