برنامه ریزی ایران برای تبدیل به سومین تولیدکننده گاز طبیعی جهان

به گزارش قائم آنلاین، صادرات روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز در برنامه ششم توسعه هدف‌گذاری شده که البته اولویت بازار صادراتی گاز ایران، کشورهای همسایه است. صادرات گاز ایران تاکنون به کشورهای ترکیه، عراق، ارمنستان، آذربایجان و نخجوان انجام شده که قرارداد با این کشورها گاهی در قالب قراردادهای درازمدت، گاهی در قالب قراردادهای کوتاه‌مدت سوآپ و بعضاً در قالب تهاتر برق و گاز امضا شده است.

پس از قطع صادرات گاز ایران به روسیه، ترکیه به عنوان بزرگ‌ترین مشتری گاز طبیعی ایران در نظر گرفته شد. قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران و ترکیه، در سال ۱۳۷۴ امضا و از سال ۱۳۸۱ صادرات گاز ایران به این کشور آغاز شد. قرارداد صادرات گاز ایران به ارمنستان نیز با هدف تهاتر گاز و برق امضا شد که بر اساس آن، ارمنستان در ازای هر مترمکعب گاز، ۳ کیلووات ساعت برق به ایران تحویل می‌دهد.

عراق نیز گاز را برای دو مقصد بغداد و بصره دریافت می‌کند. آذربایجان و نخجوان نیز از دیگر مشتریان گاز ایران است. پنج کشور دنیا در حالی میزبان گاز ایران هستند که هدف ایران این است که سهم خود را از بازار جهانی گاز به ۱۰ درصد برساند؛ بنابراین انتظار می‌رود حجم صادرات و هم‌چنین تعداد مشتریان خود را افزایش دهد.

ترکیه و عراق جزو مشتریان گازی ایران هستند که صادرات گاز از ایران به این دو کشور ادامه دارد. در این راستا طبق دو قرارداد صادرات گاز به عراق با ظرفیت روزانه آن ۶۰ میلیون مترمکعب انجام می‌شود.

اعداد و ارقام اعلامی از سوی شرکت گاز، حاکی از آن است که حجم قرارداد گاز با ارمنستان و جمهوری آذربایجان محدود است اما قرارداد گازی پاکستان هم‌چنان مسکوت مانده است. در واقع پاکستان قرارداد گاز با ایران را اجرا نکرده و تخلف کرده است، این موضوع به نخست‌وزیر این کشور هم بازتاب داده شده و طرف پاکستانی اعلام کرده تحت فشار سیاسی آمریکا، عربستان و امارات هستیم.

قرارداد صادرات گاز به عمان از دیگر پرونده‌های گازی مسکوت است که توافق‌نامه آن جدی است و باید لوله‌گذاری در عمق ۱۰۰۰ متری دریا از سوی دو شرکت در دنیا انجام شود که شرکت‌ها به دلیل تحریم درباره آن اقدامی انجام نمی‌دهند.

آمارها حاکی است که میانگین تولید گاز در ایران در سال ۱۳۹۱، معادل ۶۲۰ میلیون مترمکعب بوده که در سال گذشته با ۳۰ درصد رشد به روزانه ۸۵۰ میلیون مترمکعب رسیده، بر این اساس بیش‌ترین برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی در سال ۱۳۹۱، معادل ۲۸۰ میلیون مترمکعب بود که این رقم در سال ۱۳۹۷ به ۶۱۰ میلیون مترمکعب رسیده است.

پیش‌بینی تقاضای جهانی گاز تا سال ۲۰۲۴

در این بین، تقاضای انرژی جهان  در سال  ۲۰۱۸ تحت تاثیر عواملی نظیر  بهبود رشد اقتصادی و  تغییرات دمای هوا در مناطق مختلف جهان نسبت به سال قبل، ۲.۳ درصد رشد کرد که بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی بیش از دو برابر متوسط رشد مشاهده شده از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ بوده است.

مصرف گاز طبیعی با  ۴.۶ درصد  رشد سالانه نقش اساسی در افزایش مصرف انرژی جهان داشته است، به‌طوری که  ۴۵ درصد از رشد تقاضای جهانی انرژی ناشی از افزایش تقاضای گاز بوده است. چین و آمریکا از مهمترین عوامل رشد تقاضای گاز جهان طی این دوره بوده‌اند و  ۷۰ درصد از رشد تقاضای گاز ناشی از افزایش مصرف گاز در این دو کشور است.

پیش‌بینی می‌شود طی چند سال آینده، رشد مصرف گاز چین و آمریکا  تحت تاثیر کاهش نرخ رشد اقتصادی و کند  شدن روند جایگزینی گاز با ذغال سنگ در چین کاهش یابد. انتظار می‌رود مصرف گاز جهان تا سال ۲۰۲۴ با رشد سالانه ۱.۶ درصد از ۳۹۰۰ میلیارد مترمکعب به ۴۳۰۰ میلیارد مترمکعب در سال افزایش یابد.

همچنین طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران، بررسی آماری بی‌پی، از آن حکایت دارد که تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی، ایران در جایگاه سوم تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی جهان قرار دارد. با توجه به سیاست‌های کلان کشور به منظور افزایش سهم گاز طبیعی در سبد مصرف انرژی کشور، به‌دلیل مزایای بی‌شمار آن مانند حفظ و پایداری محیط زیست، توزیع عدالت اجتماعی و …، ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده گاز در جهان، در سال‌های گذشته تمرکز زیادی بر افزایش سهم خود در بازار گازی جهان داشته است.

بر پایه این سیاست، افزایش توان پالایشی گاز کشور از دهه ۸۰ و با توسعه میدان گازی پارس جنوبی، در دستور کار قرار گرفت و این مهم، پس از آن به صورت دائمی روندی افزایشی را تجربه کرده است، به‌گونه‌ای که در طول ۴۰ سال گذشته، توان پالایش گاز کشور از ۸۹ میلیارد مترمکعب در سال ۱۳۵۷، به رقمی بیش از ۳,۷۵۴ میلیارد مترمکعب در زمان کنونی رسیده است.

با توجه به اجرای طرح‌های توسعه‌ای در زمینه پالایش گاز تا افق ۱۴۰۴ و درصورت تحقق همه طرح‌های توسعه‌ای پالایشی در پایان برنامه ششم توسعه، مجموع ظرفیت پالایشی شرکت ملی گاز ایران به بیش از ۱۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.

طبق این گزارش تا پایان سال ۲۰۱۷، ایران با تولید بیش از ۲۲۳ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و سهمی معادل ۶,۱ درصد، جایگاه سوم را در میان تولیدکنندگان بزرگ گاز طبیعی به خود اختصاص داده است.