گفت وگو با بیژن بیژنی درباره خوشنویسی با گریزی به موسیقی

به گزارش قائم آنلاین، بیژن بیژنی، هنرمند کشورمان که هم در زمینه خوانندگی و هم در حوزه خوشنویسی فعالیت دارد، به بهانه مطرح شدن پیشنهاد ثبت هنر خوشنویسی به نام کشور ترکیه، در گفت وگویی با موضوع خوشنویسی ، شرکت و سخنانش را در این زمینه چنین آغاز کرد: اگر ما در حوزه خوشنویسی درنگ کنیم همین اتفاق می افتد و این در حالی است که هنر خوشنویسی ایران از جایگاهی استثنایی برخوردار است.

این هنرمند درباره جایگاه هنر خوشنویسی در دنیای امروز هنرهای تجسمی کشور، با تاکید بر اینکه «خوشنویسی یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایران است»، گفت: به هر موزه‌ای که در دنیا بروید و نقشی از ایران را در آنجا ببینید، حتما یکی از هنرهای درخشان خوشنویسی که از گذشته به جای مانده‌اند را می‌بینید.

او ادامه داد: آثار خوشنویسی کهن و کتاب‌هایی که خوشنویسان کتابت کردند و نمایش آنها در موزه‌های داخلی و خارجی نشان می‌دهد که خوشنویسی در گذشته بسیار مورد احترام بوده است. البته هنوز هم خط خوش در میان مردم با اقبال مواجه می‌شود و می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد، اما متاسفانه دیگر این هنر همچون گذشته رونق ندارد.

بیژنی که از خوشنویسان ممتاز انجمن خوشنویسان ایران است، در ادامه سخنان خود یادآور شد: در واقع می‌توان گفت تا زمانی که هنوز هنر خوشنویسی دیجیتال نشده بود، وضعیت این هنر و هنرمندان آن بسیار بهتر بود. طبیعتا از زمانی که خوشنویسی دیجیتال شد، سفارش خوشنویسان بسیار کاهش پیدا کرد. پیش از این عبارتی را که می‌خواستند خوشنویسی کنند به خوشنویسان و خطاط‌ها سفارش می‌دادند، اما الان دیگر این سفارش‌ها وجود ندارد و به صورت دیجیتالی انجام می‌شود. احساس می‌کنم که آرام آرام به این سمت پیش می‌رویم که درحالی که خوشنویسان در خلوتشان کار می‌کنند، کتاب‌های اشعار حافظ، شاهنامه، خیام و … به شیوه دیجیتالی خوشنویسی می‌شود.

این هنرمند خوشنویس همچنین با اشاره به انتقادهایی که مبنی بر به‌روز نشدن هنر خوشنویسی مطرح می‌شود، اظهار کرد: به طور کلی نمی‌توان اصالت هنرهای کهن را تغییر دارد، بلکه باید برای حفظ و پیشرفت آنها تلاش کرد؛ به عنوان مثال موسیقی اصیل ایرانی که جان‌مایه سرزمین و هویت ملی ما است، از ارزش بسیار بالایی برخوردار است، اما امروز نسل جوان بیشتر به سمت موسیقی‌های مصرفی می رود.

او ادامه داد: یا اینکه نباید با آمدن فرش‌های ماشینی، اصالت و زیبایی فرش‌های دستباف را زیر سوال برد. فرش دستبافت جانی در نقوش خود دارد و تار و پودهایی که توسط سر انگشتان هنرمندان گره خورده است، حس خوبی را به انسان منتقل می‌کند. بر همین اساس نیز خوشنویسی اصیل با خوشنویسی دیجیتال بسیار متفاوت است. به هر حال باید این نکته را هم در نظر داشت که خوشنویسی دیجیتالی از خلاقیت چندانی برخوردار نیست. به عنوان مثال «ن» در خوشنویسی دیجیتال در همه جا شکل یکسان دارد و ساختار آن مشخص است؛ اما خوشنویسی که با قلم می‌نویسد در هر جایی تمهیداتی برای ترکیب‌بندی‌ها و زیبایی اثر استفاده می‌کند که در همان لحظه اتفاق می افتد.

این هنرمند خوشنویس با بیان اینکه «یادگیری هنرهای اصیل بسیار پر زحمت و رسیدن به کمال آن بسیار دشوار است»، خاطرنشان کرد: خوشنویسی نیز از جمله هنرهایی است که یادگیری آن فرآیند زمان بر و البته دشواری است. به عنوان مثال یادگیری خط نستعلیق و رسیدن به کمال این هنر، کار ۵ یا حتی ۱۰ سال نیست و باید سال‌های بیشماری را کار کنید تا در بتوانید در این هنر به کمال برسید. اما متاسفانه در دنیای امروز هنرمندی که سال‌ها تلاش کرده تا هنرش را به کمال برساند، هیچ سفارش و پیشنهاد کاری ندارد. در حال حاضر تقاضا از هنرمندان خوشنویس کمتر اتفاق می‌افتد و سوال این است که تا زمانی که سفارشی نباشد خوشنویسان چه باید بکنند؟

بیژنی پس از طرح این پرسش، یادآور شد: متولیان فرهنگ و به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که متولی هنرهای تجسمی در کشور است، باید برای رونق هر چه بیشتر این حوزه راهکاری پیدا و برنامه‌ریزی کنند. اگر در حوزه موسیقی درنگ می‌کردیم و بعضی از سازها را به ثبت ملی نمی‌رساندیم یا در یونسکو به ثبت نمی‌کردیم، این سازها که در ایران متولد شده‌اند به نام کشورهای دیگر ثبت می‌شد.

مشهورترین اثر بیژن بیژنی در حوزه موسیقی آهنگ «نهانخانهٔ دل» است که بازخوانی ترانه خراسانی نوایی نوایی غلامعلی پورعطایی است.

افسانه سرزمین پدری‌ام با آهنگسازی ارسلان کامکار (۱۳۶۷) و آینه در آینه با آهنگسازی کامبیز روشن‌روان (۱۳۷۰) از دیگر کارهای این هنرمند در مقام خواننده است.