۳۸۶ روز اعتراض مردم دشتی بی جواب مانده است

به گزارش قائم آنلاین، تا همین دو سال قبل خبرها فقط از نبود جاده آسفالته و هموار برای رسیدن به عمارت «شیرینه» در پنج کیلومتری شرق شهر خورموج در دامنه کوه بیرمی دشستانِ بوشهر گله داشتند، اما به نظر می‌رسد حالا باید به همان جاده ناهموار و خاکی قناعت کرد و به فکر راه چاره‌ای بود براس حضور غول آسای ماشین‌هایِ سنگینِ معدن سنگ در چند متری این بنای تاریخی و تنگه بیرمی تا نه تنها خدای ناکرده یادگارِ ادبیات و شعرِ بوشهر در گذشته با خاک یکسان شود، بلکه راهِ آب یکی از مهمترین آبشخورهای محیط زیست منطقه نیز که از قضا حفاظت شده هم بسته نشود.

عمارتِ شیرینه در پنج کیلومتری شرق شهر خورموج و در دامنه کوه بیرمی را«محمدخان دشتی» – حاکم، شاعر و فاضل – قرن نوزده بیش از۱۰۰ سال پیش در نزدیکی تنگه بیرمی ساخت، منطقه‌ای که از چند سال قبل با تصویب هیات دولت به عنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شد، اما به نظر می‌رسد اداره صنایع و معادن استان بوشهر هنوز هیچ اطلاعی از این همه برنامه‌ریزی برای این منطقه ندارد.

این ندانستن باعث شده تا مردم دشتی و تنگستان در استان بوشهر، فعالان محیط زیست و فعالان میراث فرهنگی برای چندمین بار در مقابل دستگاه‌های مکانیکی در حال کار در معدن سنگِ تنگه‌ی بیرمی تحصن کنند. آن‌ها برای چندمین بار پنج‌شنبه ۹ مرداد دور تا دور دستگاه‌های مکانیکی معدن تجمع کردند تا اعتراض خود را نسبت به بی‌توجهی میراث فرهنگی، وزارت صنعت و معدن و دیگر دستگاه‌های متولی که برای ادامه‌دار بودن کار معدن تلاش می‌کنند، نشان دهند.

هر چند تصاویر منتشر شده در طول یکی دو ماه گذشته از این عمارت شیرینه، از آتش‌سوزی رخ داده در دور تا دور این بنا خبر می‌دهند؛ آتشی که عمارت شیرینه را به بنایی لخت و عور در بیابانی سیاه تبدیل کرده است.

بی توجهی ها باغ عمارت را خشک کرد

حسن باغبانی – سخنگوی پویش نجات بیرمی  و فعالِ زیست محیطی استان بوشهر – در گفت‌وگو با ایسنا، آغاز فعالیت معدن سنگ در منطقه حفاظت شده محیط زیست بیرمی را مربوط به سال ۱۳۹۷ می‌داند.

او می‌گوید: با توجه به قرار گرفتن آن در منطقه حفاظت شده محیط زیست، برای نخستین بار در همان زمان کار متوقف شد، اما به دلیل پشتیبانی برخی از متولیان شهری از فعالیت این معدن، آن‌ها توانستند بار دیگر کار خود را در این منطقه ادامه دهند.

وی به شکل‌گیری پویش نجات بیرمی برای دفاع از کوه بیرمی و تنگه شیرینه در ادامه آغاز فعالیت این معدن سنگ اشاره می‌کند و می‌افزاید: نه تنها این تنگه یکی از مهمترین آبشخورهای استان بوشهر را در خود دارد، بلکه آب بخشی از شهرستان دشتی را نیز تامین می کند، همچنین عمارت تاریخی محمدخان دشتی که نمادی برای دشتی‌هاست و تنگه معروف «تگو» نیز در این چند متری این معدن قرار دارند که با ادامه‌ وضعیت موجود، آن‌ها قطعا به طور کامل از بین می‌روند.

او «تنگه تگو» و قلعه‌ی «شیرینه» را نماد زیباییِ بوشهری‌ها می‌دانند که حتی یکی از معروف‌ترین شعرهای بوشهر نیز در وصف آن سروده شده‌اند و ادامه می‌دهد: عمارت شیرینه فقط یک عمارت نیست بلکه مهمترین دوران بلوغ فکری و ادبیات منطقه دشتی و تنگستان را نیز در خود دارد، در واقع این عمارت برای جمع شدن بزرگان و ادبا و شعرا استفاده می‌شده است، به همین دلیل این عمارت جایگاهی تاریخی برای مردم دشتی دارد.

او به وضعیتِ امروزِ باغِ عمارت اشاره می‌کند که در حال حاضر به دلیل بی‌توجهی‌ها در حال خشک شدن است و می‌افزاید: با پیگیری‌ها و تلاش‌های فعالان محیط زیست و پویش نجات بیرمی قرار بر احیای باغ و درختکاری دوباره محوطه است، چون با توجه به همین ظرفیت‌های ارزشمند بوده که هیات دولت، این منطقه را منطقه‌ی نمونه گردشگری اعلام کرده است.

میراث فرهنگی چه تلاشی برای حفاظت از عمارت شیرینه کرد؟
باغبانی می‌گوید: این سوال مردم منطقه است که چرا میراث فرهنگی در برابر تخریبِ این ظرفیتِ بسیار ارزشمند گردشگری، آن‌هم برای منطقه‌ای که هیچ ظرفیتِ دیگری ندارد، نمی‌ایستد. حتی یکی از اعتراض‌های مردم به قرار گرفتن معدن و تفریحگاه قدیمی مردم منطقه در کنار یکدیگر است و از سوی دیگر این معدن که چشمه‌های اصلی آن، به سمت غرب کوه بیرمی است آن هم در منطقه‌ای که همه‌ی جمعیت حیوانات بیرمی از آن سیراب می‌شوند، پیش می‌رود و این یعنی تخریب آبشخور حیوانات منطقه حفاظت شده‌ی محیط زیست.

این فعال زیست محیطی بوشهر با بیان این‌که در استعلام اولیه‌ی وزارت صنعت و معدن از این دستگاه؛ آن با عبور ماشین‌آلات معدن از کنار عمارت موافقت می‌کند، ادامه می‌دهد: با این اقدام، به میراث فرهنگی اعتراض کردیم که آن‌ها با حضور در منطقه و بررسی نقطه قرارگیری معدن و عبور ماشین آلات و عمارت، متوجه اشتباه خود شدند و سرانجام در اردیبهشت سال گذشته یعنی یک ماه قبل از آغاز کارمجدد معدن، مدیر کل میراث استان در نامه‌ای به سازمان صنایع و معاون و ارسال رونوشت آن به معاونت عمرانیِ استانداری، فرمانداری دشتستان و دفتر فنی و وزارت سمت استعلام را رد می‌کند.

به گفته‌ی وی در ان زمان میراث فرهنگی متوجه می‌شود که جاده دسترسی ماشین‌آلات از حریم درجه یک بنای شیرینه عبور می‌کند و آن را نادرست می‌داند و در نهایت رای خود را پس می‌گیرد و از آن ممانعت می‌کند، با این وجود بار دیگر و با دخالت برخی دستگاه‌های دولتی، فعالیت یادشده ادامه می‌دهد.

عضو پویش مردمی نجات بیرمی با اشاره به حجمِ بالای تخریب‌ها بعد از گذشتِ ۱۷ روز از آغاز کار معدن، بیان می‌کند: این اتفاقات باعث می‌شود تا مردم دشتستان خود جلو بروند و درخواست پایان دادن به کار را داشته باشند، در نتیجه آن‌ها با تحصنِ پنج روزه در این محوطه اعلام می‌کنند که تا زمانی که کار تمام نشده و جلوی پروژه گرفته نشود، تحصن به پایان نمیرسد که سرانجام بعد از گذشت پنج روز مسوولان شهری مجبور به برگزاری جلسه شورای تامین استان می‌شوند و به دنبال آن دستور توقف کارِ این معدن صادر می‌شود.

او با بیان این‌که در آن زمان مردم شرطِ بازگشت خود را خروج دستگاه‌ها از محوطه‌ی معدن و نزدیکی عمارت شیرینه مطرح می‌کنند، ادامه می‌دهد: در آن زمان مسوولان قول می دهند که دو روز دیگر دستگاه‌ها از محوطه خارج می‌شوند چون معدنکار اعلام کرده بود کلید دستگاه‌ها در آن زمان در اختیارش نیست و خارج از محدوده‌ی کارگاهی است. اما دو ماه بعد بار دیگر کار معدن آغاز شد.

آغاز تحصن در تنگه بیرمی
وی ادامه‌دار شدن کار را عاملِ حضورِ دوباره‌ی مردم منطقه در آن زمان در تنگه بیرمی می‌داند و مدعی است: در آن زمان اعضایی از پویش «نجات بیرمی» اعلام می‌کنند که تا زمانی که کار معدن ادامه دارد به نشانه‌ی اعتراض در عمارت شیرینه باقی می‌مانند که این تحصن مدتها طول کشید، آن‌ها در این مدت در مجموعه تنگه شیرینه در کوه ماندند و سرما و گرما را تحمل کردند تا اجازه‌ی تخریب محیط زیست را ندهد. 

به گفته‌ی باغبانی این اقدامات باعث شد تا بار دیگر پنج شنبه ۹ مرداد، چندصد نفر از مردم مناطق دشتی و تنگستان در هوای بالای ۴۵ درجه و با وجود شرایط بد منطقه از نظر شیوع کرونا و در رطوبت بسیار بالا وارد کوهستان شده و بار دیگر برای حمایت و نشان دادن حمایت خود از این منطقه حفاظت شده و عمارت تاریخی شیرینه و همراه با پویش نجات بیرمی دور دستگاه های سنگین معدن تحصن کنند.

حضور در دستگاه‌های متولی بی پاسخ می‌ماند
باغبانی با بیان این‌که به عنوان یکی از اعضای انجمن چتر سبز استان بوشهر چهارشنبه – ۸ مرداد – برای صحبت با مدیر کل «صمت» استان به آن اداره کل  می‌رود، اما اجازه‌ی ورود و صحبت با مدیر کل به وی داده نمی‌شود، می‌گوید: پس از آن نشستی با معاون حفاظت سازمان آب استان برگزار کردیم که وی اعلام کرد که اداره کل صمت هیچ استعلامی از سازمان آب استان نگرفته است و این که گفته می‌شود هر دو اداره صمت و آب مجوز کار داده‌اند، خلاف است، فقط در سال ۱۳۸۳ و بار اساس استعلامی  که مدیر سابق داده بود در ان زمان یک مجوز داده شد، اما بعد از ان دیگر هیچ استعلامی از میراث فرهنگی انجام نشد و تا کنون فقط از ما اجازه‌ی دسترسی به استفاده از بستر رودخانه را گرفته‌اند.

او همچنین از درخواستِ فعالان محیط زیست، اجتماعی و پویش نجات بیرمی برای صحبت با مدیر کل میراث فرهنگی استان بوشهر خبر می‌دهد که موفق به صحبت با وی نشده‌اند و حتی روابط عمومی این اداره کل نیز اعلام کرد که تا زمان اعلام شده، مدیر استان در دسترس نبوده است.

وی با بیان این‌که در حال حاضر نیز نه تنها از بستر رودخانه استفاده می‌کنند، بلکه اکنون در حال تخریب دیوارهای تنگه هستند، ادامه می‌دهد: با این کار عرصه‌ی تنگه را تغییر می‌دهند، تا زمانی‌که  این تنگه ارزش حیاتی دارد، آب را نگه می‌دارد در واقع سرعت آب گرفته می‌شود و خطر ورود سیل وجود ندارد، اما اگر این تنگه باز شود، آب ناگهان از تنگه خارج شده و عمارت، باغ و چاه و همه چیز تخریب می‌شوند.

او از مهمترین علت‌های ساختِ این عمارت تاریخی در نزدیکی تنگه بیرمی را جلوگیری از وقوع هر نوع سیل در این محوطه می‌داند و اظهار می‌کند : از سوی دیگر در نزدیکی این عمارت نیز آثارِ قلعه چند هزار ساله وجود دارد که از نظر باستانی و میراثی بسیار ارزشمند است، اما عجیب است که میراث فرهنگی آن را نادیده می‌گیرد.