مروری بر دستاوردهای عملیات «عاشورا»

به گزارش قائم آنلاین، در قرارداد «۱۹۷۵الجزایر»، خط‌ الراس ارتفاعات «میمک» به عنوان مرز ایران و عراق تعیین شد. سپس کمیته‌های مشترک دو کشور برای تهیه اسناد لازم و میله‌گذاری مرز به گفت‌وگو پرداختند. این گفت‌وگوها که به کندی انجام می‌شد، تا آستانه وقوع انقلاب اسلامی به نتیجه تعیین کننده‌ای نرسید و در این میان، رژیم عراق که به تعیین قطعی مرزها تمایلی نشان نمی‌داد، با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه برای ملغی شدن قرارداد مذکور فراهم شد و در روز ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ به میمک حمله کرد و دو روز پس از انجام این حمله آن را به تصرف خود درآورد.

چهار ماه بعد یعنی روز ۱۹ دی ماه سال۱۳۵۹، طی عملیات «ضربت ذوالفقار»، اگر چه دشمن از ارتفاعات میمک عقب رانده شد، اما شمال و غرب این منطقه همچنان تحت اشغال او بود. این وضعیت ادامه داشت تا این که عملیات «عاشورا» به منظور آزادسازی ارتفاعات شمال میمک و نیز دامنه غربی آن طراحی و به اجرا درآمد.

انهدام بخشی از قوای دشمن، تحمیل پدافند در دشت به دشمن، ایجاد تسهیلات در رفت و آمد از جنوب به غرب و بالعکس و نیز ارتباط و اتصال جبهه‌های جناحین میمک، آزادسازی قسمتی از اراضی اشغالی، تامین منطقه میمک با تسخیر و تصرف ارتفاعات مهم منطقه مانند «گرگنی»، «فصیل» و «فرورفتگی میمک» از جمله اهدافی هستند که موجب طرح ریزی این عملیات عاشورا(میمک) شد.

سراسر منطقه عملیاتی پوشیده از شیارها و پستی و بلندی‌های بسیاری بود که پراکندگی آنها شکل پیچیده‌ای به منطقه داده بود و نوع زمین منطقه از خاک «رُس» و در بعضی نقاط همراه با شن بود که حرکت خودروها را دچار مشکل می‌کرد. حد فاصل تنگه‌های بینا و بیجار که عملیات در آن متمرکز شده بود، ارتفاعات نسبتا بلندی قرار داشت که مرتفع‌ترین آنها کوه میمک به‌شمار می‌آمد. به هر میزان که از ارتفاعات به طرف خاک عراق پیشروی می‌شود، به تدریج زمین پست‌تر و تقریبا مسطح می‌شد.

اما با این شرایط فرماندهی و هدایت عملیات بر عهده قرارگاه «سلمان» بود و نیروهای عمل کننده متناسب با وظایف و اهداف مورد نظر به چهار قسمت به شرح زیر تقسیم شدند:

قرارگاه سلمان:

فجر ۱:

سپاه: تیپ مستقل ۲۱ امام رضا (ع) با چهار گروهان تانک از تیپ زرهی ۲۸ صفر.

ارتش: تیپ یک لشکر ۸۱ زرهی با دو گردان.

فجر ۲:

سپاه: تیپ مستقل انصار الحسین (ع). در احتیاط کل عملیات بودند و تا پایان عملیات وارد عمل نشدند.

فجر ۳:

سپاه: لشکر ۵ نصر با چهار گردان به علاوه یک گروهان تانک از تیپ زرهی ۲۸ صفر.

ارتش: گردانِ ۲۱۱ تانک از لشکر ۸۴ پیاده.

فجر ۴:

سپاه، تیپ مستقل ۲۹ نبی اکرم (ص).

ارتش، یک گروهان از گردان ۲۱۱ تانک.

توپخانه: سه گردان از ارتش و دو گردان از سپاه.

با توجه به استعداد نیروهای ایرانی پس از انجام شناسایی‌های لازم، عملیات از سه محور زیر طراحی شد که محور نخست از ارتفاعات فصیل، ۳۵۰ و بانی- تلخاب، که در مأموریت «فجر ۱ »بود. همچنین محور دوم نیز از ارتفاعات فصیل و یال میمک، که در مأموریت «فجر ۳ »معرفی شد و از فرورفتگی میمک، که در مأموریت «فجر ۴» بود هم سومین محور عملیاتی عنوان شد.

از همین رو از غروب روز ۲۵مهرماه سال۱۳۶۳، نیروها به طرف اهداف خود حرکت کردند. درگیری با دشمن با رمز «یا اباعبدالله الحسین (ع) » حدود ساعت سی دقیقه بامداد در محور میانی (فصیل) آغاز شد و رزمندگان پس از چندین ساعت نبرد موفق شدند در ساعت حدود ۹ صبح ارتفاعات فصیل را تصرف و سپس پاکسازی کنند. در این میان، تلاش برای تصرف یال میمک (۳۴۸) به نتیجه نرسید.

در محور جنوبی (فرورفتگی میمک) که درگیری در ساعت ۲:۴۵ دقیقه آغاز شد، اگر چه نیروها توانستند به برخی از اهداف خود دست یابند، ولی در حالی که فاقد سنگرهای دفاعی بوده و از امکانات پشتیبانی نیز بی بهره بودند، با پاتک زرهی دشمن مجبور شدند عقب‌نشینی کنند.

در محور شمالی (گرگنی)، نیروها که اغلب اوقات خود را به خنثی‌سازی میادین مین و بازکردن معبر اختصاص داده بودند، سرانجام پس از مدتی درگیری با دشمن توانستند ارتفاع گرگنی را تصرف کنند.

در این میان دشمن با جمع آوری و سازماندهی نیروهایش از صبح روز دوم پاتک‌های سنگین خود را که به آتش شدید توپخانه و حملات هوایی همراه بود، آغاز کرد و هر بار با مقاومت نیروهای خودی مواجه شد و ضمن تحمل تلفات و ضایعات مجبور می‌شد عقب نشینی کند.

نهایتا، پس از چند روز درگیری بین طرفین، مواضع متصرفه تأمین شد و نتایج عملیات عاشورا به شرح زیر رقم خورد:

– بازپس گیری بیش از ۵۰ کیلومتر مربع از مناطق اشغالی.

– تصرف بخش مهمی از ارتفاعات منطقه (فصیل – گرگنی).

– در معرض تهدید قرار گرفتن جاده بدره – مندلی.

– آزاد شدن جاده مرزی خودی.

– کشته و زخمی شدن حدود ۱۵۰۰ نفر از نیروهای دشمن.

– به اسارت درآمدن ۱۹۰ نفر.

– انهدام چندین دستگاه تانک و خودرو نظامی.

– به غنیمت درآمدن چهار دستگاه تانک، هفت دستگاه خودرو، شش قبضه تفنگ ۱۰۶ میلیمتری، ۲۹ قبضه خمپاره‌انداز و تعداد زیادی سلاح سبک و مهمات.