چطور از «اضطراب» کرونا خلاص شویم؟

به گزارش قائم آنلاین، کرونا که به دنیا آمد، با خود علاوه بر علائم و عوارض جسمی، مشکلات روحی و روانی ناشی از ترس و اضطراب ابتلا به خود را هم ایجاد کرده است.

استرس مداوم و در بسیاری اوقات بروز اضطراب آزار دهنده در تمام سنین گریبانگیر افراد  زیادی در جامعه شده و در کنار بروز این فشارهای روانی، والدین نیز همواره نگران سلامتی فرزندان خود هستند.

به عبارت بهتر استرس و اضطراب ناشی از پاندمی کرنا در دنیا هرکس را به طریقی درگیر خود کرده است. یکی دچار افراط و وسواس زیاد و ترس ناشی از ابتلا شده و افراط گونه مسائل توصیه شده را رعایت می‌کند و برخی نیز بی خیال موضوع شده و به هیچ قیمتی حاضر به رعایت پروتکل‌ها نمی‌شوند.

بر اساس مطالعات داخل و به ویژه در خارج از کشور نشان داده شده که در سال جاری میلادی، اختلالات روانی ۲٫۵ تا ۳ برابر افزایش پیدا کرده است. البته این‌موضوع طبیعی است؛چراکه ویروس کرونا ناشناخته بوده و هنوز واکسنی ندارد و ما در مقابله با این خطر جدی قرار داریم و طبیعی است که درصد زیادی از جمعیت را تحت‌تأثیر داده است. در ایران نیز طی تحقیقاتی که صورت گرفته ‌اختلالات روان‌شناختی در سطح بالاتری از حالت حد طبیعی است.

اختلالات روان‌شناختی استرس، ترس، اضطراب و نشانه­‌های افسردگی و نگرانی شدید در بین خانواده­‌های کادر درمانی گزارش شده است. نتایج مطالعه بر روی خانواده ۸۲۲ نفر از کادر درمان در چین نشان داده که شاخص اضطراب با ۳۴ درصد و نشانه‌های افسردگی با ۳۰ درصد بیشترین نشانه­‌های اختلال روانی در بین آن­ها بوده است.‍‍‍‍

*اثر نامطلوب کرونا بر روان دانش‌آموزان

پژوهش‌­ها نشان داده که تعطیلی مدارس و قرنطینه کردن خانگی بر سلامت جسم و روان کودکان و نوجوانان تاثیر گذاشته است. محرک­‌های استرس­‌زا در منزل مانند ترس طولانی مدت، ماندن زیاد در خانه، افکار ناخوشایند و کسالت؛ کمبود ارتباط با دوستان و معلمان، کمبود فضای مناسب در منزل، مشکلات مالی و اقتصادی خانواده به ویژه در دهک­‌های پایین جامعه می­‌تواند اثر ماندگاری بر سلامت جسم و روان دانش­‌آموزان داشته باشد.

بر اساس مطالعه­‌ای میزان استرس پس از سانحه در کودکان قرنطینه شده ۴ برابر کودکان غیر قرنطینه است؛ بنابراین این افراد بیشتر درگیر اختلال استرس حاد، اختلال سازگاری و سوگ می­‌شوند.

همچنین نتیجه مطالعه‌­ای در چین بر روی ۷۰۰۰ دانشجو نشان داده که ۲۵ درصد آن­ها اضطراب را تجربه کردند. دلایل ایجاد این اضطراب ناظر بر ترس از آینده تحصیلی و شغلی و کاهش ارتباطات و تاخیر در فارغ التحصیلی و ورود به بازار کار و … بوده است.

ترس از ابتلا به بیماری، وضعیت آینده شغلی و  منابع درآمدزایی، دوران طولانی قرنطینه موجب شده تا اختلال خواب، افزایش اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه نیز در این دسته افراد نیز گزارش شود.

آسیب روان‌شناختی افراد قرنطینه بر حسب مطالعات انجام شده بیشتر مربوط به اختلال هیجان، خستگی، افسردگی، استرس، کاهش خلق؛ تحریک پذیری، بی خوابی، کاهش توجه، اختلال استرس پس از سانحه (به ویژه در کودکان)، خشم و کرختی عاطفی و کاهش توانایی تصمیم­‌گیری بوده است.

عاطفه قنبری، روان‌پزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این پرسش که «آیا بیماری کرونا می‌تواند موجب تشدید وضعیت بیماران اعصاب  و روان شود؟»،گفت: بله کرونا و شرایط حاصل از آن می‌تواند روی وضعیت روان‌شناختی بیماران روان‌پزشکی تأثیر گذارد.

وی با اشاره به چگونگی تأثیر این بیماری بر سیستم عصبی، افزود: اولا شرایطی که در شیوع کرونا ایجاد می‌شود، این است که روابط اجتماعی افراد باید محدود تر باشد و محدودیت‌های اجتماعی که برای جلوگیری از انتقال ویروس بکار می‌رود؛ مثل بیشتر در خانه ماندن و کمتر در بیرون رفتن،  ارتباط کمتر با بقیه افراد و انزوا، باعث بدتر شدن شرایط روان‌پزشکی افراد می‌شود.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران  بیان داشت: افرادی که مستعد بیماری‌های روانپزشکی هستند، سابقه این اختلالات را دارند و یا در حال حاضر یک اختلال کنترل شده یا نشده دارند، به این انزوا بیشتر حساس هستند؛چراکه انزوا باعث تشدید علائم خلقی می‌شود و افسردگی و اختلال دو قطبی را بدتر کرده و علائم اضطرابی را بیشتر کند.

قنبری یادآور شد: از طرفی این شرایط جدیدی که حاکم شده باعث شده است برخی افراد اختلال خواب پیدا کنند؛ چون بیشتر کلاس‌های درس آنلاین شده و دورکاری رواج پیدا کرده و اگر فردی قبلا می‌توانست ورزش کرده و باشگاهی می‌رفت، اکنون نمی‌تواند برود؛ در نتیجه این باعث می‌شود سیکل خواب و بیداری افراد دچار تغییر شود؛ یعنی بجای اینکه شبها بخوابد، روزها می‌خوابد و این تغییر سیکل خواب و بیداری باعث می‌شود افراد را مستعد ابتلا به اختلالات روان پزشکی یا شعله ورشدن علائم قبلی کند.

این روانپزشک خاطرنشان کرد: اثر دیگر اینکه دسترسی به درمان بیمارها محدودتر شده و افراد نگران هستند تا با مراجعه به مطب‌ها و درمانگاهها به کرونا مبتلا شوند و این باعث می‌شود کمتر به پزشک شان به صورت مرتب مراجعه کنند و ویزیت لازم را انجام ندهند.

وی اضافه کرد:در چنین شرایطی شاید داروهای مصرفی خود را سرخورد تمدید یا قطع کند. این عدم دسترسی به خدمات پزشکی به خاطر نگرانی از ابتلا به کرونا باعث می‌شود این بیماران در معرض عود بیماری قرار گیرند و مشکل ساز می‌شود.

قنبری با اشاره به استرس و اضطراب ناشی از شیوع کرونا در افراد مختلف، بیان داشت: افراد هر روز اخبار ناگواری می شوند و حتی اگر خودشان نیز نخواهند اخبار را دنبال کنند، وقتی تلویزیون را روشن می‌کنند، به صورت مداوم در خصوص تعداد مبتلایان و مرگ و میر زیر نویس می‌شود؛ این خبرهای ناگوار به صورت بمباران خبری فرد را بمباران می‌کند و این باعث بدتر شدن فردی می‌شود که خود مستعد اختلالات روانی است.

این روانپزشک خاطرنشان کرد:این موضوع باعث می‌شود اضطراب فرد را تشدید کند؛ حتی ممکن است افراد دچار وسواس شوند و به جز این اخبار که به صورت غیر ارادی از تلوزیون ببینند، مدام شبکه‌های اجتماعی را دنبال کنند و اطلاعات از منابع مختلف باعث می‌شود نگران و نگران تر شود و حتی در افرادی که زمینه بیماری وسواس دارند این بیماری تشدید شود.

وی درباره اینکه «آیا بیماران روان‌پزشکی مستعدتر از دیگران در ابتلا به کرونا هستند؟»، گفت: هنوز مطلب ثابت شده‌ای وجود ندارد؛ یکسری فرضیات وجود دارد که ایمنی بدن  و وضعیت روان فرد با هم بسیار ارتباط دارد؛ اگر کسی خیلی استرس داشته باشد، ممکن است سطح ایمنی‌اش پایین بیاید یا اینکه بعضی منابع می‌گویند شاید برخی بیماران روان‌پزشکی در حملات حاد بیماری باعث می‌شود گاهی قضاوتشان دچار اختلال شودو این رعایت‌ها را نکنند و بیشتر امکان ابتلا وجود دارد.

قنبری ابراز داشت: از طرفی اگر کسی با اختلالات روانی مبتلا به کرونا شود، باز به خاطر داروهایی که مصرف می‌کند و احتمال تداخل دارویی،درمانش با چالش‌های بیشتری همراه است؛اگرچه با درایت پزشک و مدیریت درمان می‌تواند مشکلی برایش پیش نیاید.

این روان‌پزشک افزود:برخی داروهایی که در روند درمان کرونا استفاده می‌شود نیز می‌توانند علائم روان‌ پزشکی بروز دهند و علائم این بیماران را تشدید کنند.

وی درباره راه‌های جلوگیری از بروز چنین وضعیتی، گفت: افرد اولا باید مدام دنبال خبرهای ناگوار نروند و این وسواس دنبال کردن اخبار ناگوار را کنترل کنند. اضطرابش واقع گرایانه باشد؛ به تبع همه ما باید نگران ابتلا و رعایت بهداشت خود و خانواده مان باشیم اما اگر اصول بهداشتی را رعایت می‌کنیم و این کارهایی است که از دستمان برمی‌آید و وقتی به خوبی انجام دادیم، دیگر باید سعی کنیم با توکل بخدا به خودمان آرامشش دهیم؛چراکه اینکه نگرانی بیش از حد داشته باشیم به ما هیچ کمکی نمی‌کند.

باید سعی کنیم سیکل خواب و بیداری‌ منظم و درستی داشته باشیم.حتی اگر قرار نیست صبح زود از خواب بیدار شویم، باید سعی کنیم در ساعت خاص و مشخصی بخوابیم و بیدار شویم

این استاد روانپزشکی خاطرنشان کرد:‌نگرانی در حدی که فرد را آماده کند تا از خود و خانواده‌اش به صورت اصولی محافظت و مراقبت کند، خوب است اما اگر فرد را بسمت رفتارهای وسواس گونه ببرد و یا اشتغال ذهنی زیادی برایش ایجاد کند و انرژی او ر‌ا تلف کرده و سطح ایمنی‌اش ر ا پایین بیاورد خود می‌تواند مضر باشد.

قنبری اضافه کرد:‌دوم اینکه باید سعی کنیم سیکل خواب و بیداری منظم و درستی داشته باشیم.حتی اگر قرار نیست صبح زود از خواب بیدار شویم، باید سعی کنیم در ساعت خاص و مشخصی بخوابیم و بیدار شویم؛ چراکه خواب شبانه می‌تواند سلامت بهتری برای فرد ایجاد کند تا خوابی که فرد در روز  می‌کند.

وی ادامه داد: سعی کنیم اگر نمی‌توانیم بیرون رفته یا باشگاه برویم در خانه ورزش کنیم و رژیم غذایی سالمی را برای خودمان درست کنیم.

افرد اولا باید مدام دنبال خبرهای ناگوار نروند و این وسواس دنبال کردن اخبار ناگوار را کنترل کنند

این استاد روانپزشکی متذکر شد:‌سعی کنیم از تفریحات سالم تر مثلا اگر در ساعات خلوت  فرصت داریم با رعایت فاصله گذاری اجتماعی و ماسک  به فضای باز رفته و قدم بزنیم و از تفریحاتی که کم خطر تر هستند، استفاده کنیم.

قنبری با بیان اینکه می‌توانیم با دیدن تلویزیون و کتاب خواندن وقت مان را پرکنیم،گفت:‌ اگر افرادی نگران ابتلا هستند درمان‌های آنلاین نیز وجود دارد و پزشکان مختلفی هستند که می‌توانند بصورت آنلاین بیماران را درمان کنند.

وی ابراز داشت:‌همه‌گیری این ویروس، طبعا نگرانی‌هایی رادر ما ایجاد کرده که یک سری از آنها سالم است و بعضی دیگر ناسالم. نگرانی‌های سالم مثلا هشدار می‌دهند که اینجا آلوده است، این کار را نباید انجام بدهیم و این کار را باید انجام دهیم؛ اینها چیزهایی هستند که به من هشدار داده و من باید اقدام مناسبی برای حل آن انجام دهم تا مشکل برطرف شود.

این استاد روانپزشکی افزود: اما یکسری از نگرانی‌ها ناسالم و مانند پارازیت هستند. افکاری تکراری و ناکارآمد که باعث استرس و فشار روانی مضاعف در ما می‌شوند که این نوع نگرانی‌ها به هیچ عنوان ارزش توجه ندارند. باید بدانیم که قابل حل نیستند و هیچ راهکاری هم برای‌شان وجود ندارد. در نتیجه با انجام این کارها می‌توانیم از عود بیماری‌های روان‌‌پزشکی پیشگیری کنیم.

به عـلاوه باید تـوجه داشـت کـه دعـا و تضرع به درگاه خـداوند بـاعث‌ کاهش‌ شدت اضطراب می‌‌شود؛ زیرا خداوند فرموده است: وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُمْ (آیه ۶۰، غافر).: «مرا بخوانید تا (دعای) شما را مستجاب کـنم».

به هـمین دلیـل است که دعا و نیایش به درگاه خداوند از شـدت اضـطراب انـسان کاسته و باعث آزاد شـدن نیروی روانی او می‌‌شود؛در این صورت انسان حالت نشاط و طراوت را در تمام وجودش احساس می ‌کند.

البته باید بدانیم! ضرورت مداخله روان‌شناختی برای بیماران قرنطینه به دلیل ذات ترس از آلوده شدن یا آلوده کردن دیگران، طولانی بودن دوران قرنطینه، حمایت ناکافی، عدم دسترسی به مراقبت­‌های پزشکی و مواد غذایی کافی و در نهایت خستگی و بی حوصلگی، احساس تنهایی و پرخاشگری شدیداً احساس می­‌شود؛ چرا که در مواردی ثابت شده است افراد به همین دلایل از ادامه قرنطینه خودداری می‌کنند.

شیوع کرونا در سطح جامعه، بر اجتماع، خانواده و به خصوص اقتصاد جامعه نیز تاثیر منفی زیادی بر جای نهاد، اما وضعیت اقتصادی امکان بهره مندی همه  مردم در اقشار مختلف از خدمات روان شناختی و مشاوره را ممکن نمی سازد؛ لذا جامعه نیاز به دریافت خدمات روان شناختی و مشاوره دارد و کوچکترین گام برای مردم این است که بحث بیمه‌های پایه و تکمیلی برای دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره در سطح کشور عملیاتی شود.
 

منبع: فارس