از دانلود فیلم ها بترسیم یا نترسیم ؟

به گزارش قائم آنلاین، مدت‌ها پیش از شروع جشنواره سینما حقیقت، گمانه‌زنی های مطرح بود که به دلیل نبود راهی مطمئن برای حفظ امنیت فیلم‌ها در نمایش آنلاین، آیا فیلمسازها حاضر به شرکت دادن فیلم‌های خود در جشنواره هستند یا خیر؟

دست اندرکاران جشنواره که رویدادهای دیگر سینمایی را در حوزه مستند بررسی کرده و تصمیم قاطع به برگزاری آنلاین آن داشتند، به مستندسازان اعلام کردند راه قطعی برای جلوگیری از کپی فیلم‌ها وجود ندارد، اما این امیدواری را داشتند که به دلیل نبود بازار اقتصادی سودآور در سینمای مستند، نه تنها ضربه‌ای به آثار این دوره از جشنواره وارد نشود بلکه سبب فرهنگ‌سازی برای دیدن نسخه مجاز فیلم‌ها، خرید بلیت و همچنین جذب مخاطب بیشتر شود.

اگرچه نتیجه این سرمایه گذاری فرهنگی از سوی مدیران سینمایی و نیز مستندسازان در آینده بیشتر مشخص می‌شود، اما اتفاقاتی در این میان رخ داده که اشاره به آن‌ها می‌تواند برای برنامه‌ریزی و استفاده از خدمات آنلاین در حوزه نمایش سینمای مستند کمک‌کننده باشد.

یکی از اولین مسائلی که در نخستین روز جشنواره فیلم حقیقت به چشم آمد، ضعف زیرساخت‌های اینترنتی در کشور بود که نشان می‌داد نه تنها در شهرهای مختلف کشور امکان دسترسی راحت به اینترنت و تماشای فیلم‌ها بدون قطع و وصل شدن پیاپی وجود ندارد، بلکه حتی در  همین پایتخت هم این مشکل سبب برهم خوردن آرامش بعضی تماشاگرانی شد که در روز اول، بیننده فیلم‌های جشنواره در پلتفرم‌های کمتر شناخته شده بودند و همین سرعت کم برخی را به سمت دانلود فیلم سوق داد تا دست‌کم راحت‌تر فیلم ببینند.

یکی از سازندگان فیلم‌های مستند این دوره از جشنواره که فیلمش را از سایت مربوط به «خانه جشنواره» دانلود کرده بودند، به خبرنگار ایسنا گفت، یکی از همکارانش با او تماس گرفته و گفته به دلیل سرعت پایین اینترنت و قطع شدن مداوم فیلم در حین تماشا، آن را دانلود کرده تا بعدا راحت تماشا کند. این کارگردان آنقدر از این اتفاق و راحت انجام شدن دانلود شوکه شده بود که از پخش فیلمش در پلتفرم‌های مردمی که ابراز پشیمانی می‌کرد. با این حال تاکنون خبری رسمی از پخش غیرمجاز و گسترده فیلمی از جشنواره گزارش نشده است.

در مقابل کسانی که از بابت امنیت فیلم خود نگران بودند، عده ای دیگر که تعدادشان هم کم نیست، براین باورند که نمایش آنلاین فیلم‌های مستند برای دوره‌های بعد جشنواره حتماً باید در کنار بخش فیزیکی وجود داشته باشد.

این اظهارنظرها بهانه‌ای شد تا با تمام شدن جشنواره نظر چند فیلمساز را جویا شویم.

«سینما حقیقت» محفلی برای مستندسازها بود

میثم صبوحی کارگردان مستند «حلب دریا ندارد» در گفت‌وگویی با ایسنا بیان کرد: تمام لطف جشنواره به حضوری برگزار شدن آن است. جشنواره حقیقت هر سال محفلی است برای دیدن مستندسازان، فیلم‌ها و مخاطبان. چنین فضایی برای فیلم‌های مستند خیلی کم پیش می‌آید هر چند امسال چاره دیگر نبود و آنلاین بودن، بهتر از برگزار نشدنش بود.

او افزود: این شیوه خوبی‌هایی هم داشت و برای من بسیار جالب بود که فیلم ها را با آرامش و در فضای راحتی دیدم. حتی می‌توانستم بعضی‌ها را چند بار ببینم و مجبور نبودم به سالنی بروم که نمی‌دانستم اصلاً جا دارد یا نه. البته پیش از دیدن فیلم‌های ایرانی هر روز کارهای بخش‌بین‌الملل را که یکی از ویژگی‌های جذاب جشنواره بود می‌دیدم.

بستن آی‌پی‌های خارجی غیرحرفه‌ای بود

تیمور قادری – کارگردان مستند کوتاه «گاندو» – که خودش هم دستی در پخش بین‌المللی فیلم‌ها دارد، گفت: این اولین بار بود که پس از شیوع کرونا جشنواره‌ی فیلمی آنلاین برگزار می‌شد و برای من یک رویداد وطنی حرفه‌ای بود. اما متاسفانه امکان پخش در خارج از کشور نداشت و من تلاش کردم کاربری و رمز خود را در پنل جشنواره به دوستی در خارج از کشور بدهم که نشد. با این حال کسانی را می شناختم که پول به اندازه کافی برای خرید بلیت فیلم‌ها نداشتند و من اطلاعات خود  در اختیارشان گذاشتم تا فیلم ببینند.

او درباره اینکه آی‌پی پلتفرم‌ها برای جلوگیری از کپی شدن فیلم‌ها و تماشای آثار در سطح داخلی بسته شده بود، افزود: اگر کسی بخواهد فیلمی را کپی کند با نرم‌افزار می‌تواند این کار را انجام دهد و این غیرحرفه‌ای بود که آی‌پی‌های خارجی را ببندند. البته خودم با وی‌پی‌ان که امتحان کردم از آی‌پی کشوری دیگر سایت باز می‌شد.

تیموری ادامه داد:‌ من با برگزاری آنلاین جشنواره بعد از کرونا به شدت موافقم، چون خودم در کیش هستم و با این نمایش آنلاین بسیاری از هزینه‌هایم کم شد. این اتفاق فوق‌العاده است و به نظرم برخی که با این نوع شیوه نمایش مخالف هستند محافظه‌کارند و نمی‌توانند خود را با انقلاب دیجیتال آداپته کنند وگرنه چرا نمی‌شود روی لپ‌تاپ فیلم دید؟ اصلا همین فیلم مرا، اگر جشنواره فیزیکی برگزار می‌شد چند نفر می‌توانستند ببینند؟ نهایتا ۴۰۰ نفر، ولی در نمایش آنلاین مخاطب بیشتری دارد.

هیچ چیز جای پرده سینما را نمی‌گیرد

محسن اسلام زاده – کارگردان «آلوسان» – دیگر فیلمسازی است که معتقد است: هیچ چیزی جای نمایش فیلم روی پرده سینما را نمی‌گیرد.

او گفت: عجیب است که امسال برخلاف سینمای داستانی، مستندهای زیادی تولید شده بود و کارهای خوبی هم به جشنواره رسیدند. به همین دلیل چاره‌ای جز برگزاری با این شیوه آنلاین نبود. اگرچه دیدن فیلم روی سیستم‌های کوچک جذابیت پرده سینما را ندارد ولی نمایش آنلاین برای خود من هم جذاب بود، آن هم بخاطر مخاطبان بیشتری که فیلم‌ها را دیدند و واکنش‌های جالبی از بعضی‌ از آن‌ها گرفتم.

«سینما حقیقت»،سینماست، تلویزیون نیست

و در آخر مهدی شامحمدی – کارگردان مستند «هجده هزار پا» – ابتدا به وضعیت پلتفرم‌های نمایش دهنده فیلم‌ها اشاره کرد و گفت: پلتفرم‌هایی که فیلم‌های جشنواره را نمایش می‌دادند به لحاظ زیرساختی با هم تفاوت زیادی دارند و بعضی از آن‌ها هم  بیشتر بین مردم شناخته شده هستند. اما همگی باگ‌هایی دارند که امکان کپی غیرقانونی را به وجود می‌آورد و من گزارش‌های زیادی از دانلود فیلم‌ داشتم، حتی یکی از مخاطبان فیلم خودم در اینستاگرام پیغام داده بود که فیلم را دانلود کرده تا بعدا تماشا کند.

او افزود: واقعیت بزرگ درباره جشنواره حقیقت این است که موفقیتش به‌خاطر پاتوق بودن آن است، جشنواره محلی برای دور هم جمع شدن فیلمسازها و مستندسازها بود که کم کم مردم هم وارد ماجرا شده بودند و تعداد تماشاگران نمایش افزایش یافته بود و صف‌ها طولانی می‌شد. همه این‌ها در کنار هم فضای بهتری را به وجود می‌آورد و «حقیقت» به آن پاتوق بسیار نیاز دارد. خیلی از پروژه‌های بزرگ سال‌های بعد در همان پاتوق شکل می‌گرفت. بسیاری از همکاری‌ها از همانجا شروع و بسیاری از سوژه‌ها در آن پاتوق طراحی می‌شد که با آنلاین شدن جشنواره دیگر این‌ها را نداریم.

وی ادامه داد: از طرفی دیگر نمایش آنلاین یک اتفاق خوب بود چون علاقه‌مندان به مستند در شهرهای دیگر بیشتر و راحت‌تر به فیلم‌های جشنواره دسترسی پیدا کردند. گرچه من تصور می کردم تعداد مخاطبان در جشنواره آنلاین و دسترسی مردم به فیلم‌ها بیشتر شود. از آنجا که دو سال، از جمله سال گذشته در بخش جایزه تماشاگران مسئولیت داشتم و می‌دانستم که پرتماشاگرترین فیلم ۱۲۰۰ نفر مخاطب داشته، انتظار می‌رفت این رقم امسال هفت یا هشت برابر شود ولی با یک حساب سر انگشتی مشخص است که متاسفانه فقط حدود ۲٫۵ برابر افزایش مخاطب داشتیم و با این رقم چندان نمی‌ارزد که فیلم‌ها به شکل آنلاین و آن هم در یک ابعاد کوچک (غیر پرده سینما) نمایش داده شوند.

شامحمدی که برگزیده اول جایزه شهید آوینی این دوره از جشنواره شد، تاکید کرد: نباید فراموش کرد که سینما حقیقت، سینماست، تلویزیون نیست. اینکه کسی پای تماشای فیلم باشد و چای بخورد و همه دور هم باشند سینما نیست. خوب است که پاتوق سینماحقیقت حفظ شود.

او در پاسخ به اینکه آیا گله‌هایش بیشتر بخاطر اطلاع از کپی شدن فیلمش است، گفت: من مشکلی با اینکه فیلم مستندم دزیده شود ،ندارم چون کنار خیابان داد هم بزنم که فیلم مستند دارم، کسی آن را از من نمی‌خرد. هنوز خیلی مانده که مردم فیلم مستند را بشناسند. وقتی مردم مستند را دوست داشتند و حاضر شدند برای دیدن آن پول بلیت بدهند و وارد سینما شوند، آن وقت است که باید نگران پخش غیرمجاز و دزدیدن فیلم‌هایمان باشیم.