عواملی که به ماندگاری پزشکان در مناطق روستایی کمک می‌کند

به گزارش قائم آنلاین، جذب و ماندگاری پزشکان در نواحی روستایی و کم‌برخوردار یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست‌گذاران نظام سلامت است که بر وضعیت سلامت جمعیت ساکن در این نواحی تاثیرگذار است.

بخش سلامت با توجه به گستردگی خدمات و اهمیت اهداف خود نیازمند برنامه‌ریزی، توزیع و نگهداشت مناسب نیروی انسانی است. در بررسی‌ها گزارش شده است که در همه کشورها اعم از غنی و فقیر، نسبت توزیع کارکنان حوزه سلامت، در مناطق شهری و ثروتمند بالاتر از مناطق روستایی است.

ایران با کمبود ۲۰۰۰ پزشک عمومی و ۱۷۰۰ پزشک متخصص برای به‌کارگیری در نواحی روستایی و کم‌برخوردار روبرو است.  به علاوه تعداد قابل‌توجهی از پزشکان شاغل و فعلی نیز به دنبال فرصتی برای انتقال از نواحی روستایی به نواحی شهری هستند به همین دلیل پرداختن به موضوع ماندگاری نیروی انسانی حوزه مراقبت سلامت در نواحی کم‌برخوردار اهمیت زیادی دارد.

با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران با در نظر گرفتن توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت، عوامل مرتبط با تمایل به ماندگاری پزشکان شاغل در مناطق روستایی را بررسی کردند.

این مطالعه به صورت مقطعی در سال ۱۳۹۸ انجام شد و ۳۰۶ نفر از پزشکان شاغل در مراکز بهداشت و درمان روستایی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از طریق پرسش‌نامه بررسی شدند و ۲۸۲ نفر به پرسش‌نامه پاسخ دادند.

یافته‌های این پژوهش نشان داد که میزان تمایل به ماندگاری پزشکان شاغل در مناطق روستایی دانشگاه علوم پزشکی پزشکی مشهد، پایین (۱۵.۷ درصد) است و این مسئله می‌تواند به دلیل کم‌توجهی به شرایط زندگی و شرایط کاری آن‌ها باشد.

نتایج این مطالعه نشان داد که از بین ابعاد مورد بررسی (مالی، حمایت‌های فردی و شغلی، قوانین و مقررات، آموزش)، بُعد مالی و حمایت‌های فردی و شغلی بیشترین اهمیت را داشت و بعد آموزش کم‌ترین میزان اهمیت را در بین پزشکان شاغل در نواحی روستایی و کم‌برخوردار به خود اختصاص داد.

همچنین مشخص شد که بین متغیرهای رعایت مشوق‌های مالی و رعایت حمایت‌های فردی و شغلی با تمایل ماندگاری پزشکان رابطه معناداری وجود داشت.

بر اساس نتایج این مطالعه؛ استفاده از مشوق‌های مالی متناسب با انتظارات کارکنان و هزینه‌های فرصت ازدست‌رفته به خاطر زندگی در روستاها، همراه با حمایت فردی و شغلی از کارکنان می‌تواند منجر به تقویت اثرات هریک از ابعاد شود و در نهایت تمایل به ماندگاری را در مناطق روستایی افزایش دهد.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: با توجه به این‌که یکی از عوامل مهم موفقیت هر طرح اجرایی در نظام سلامت، رضایت ارائه‌دهندگان خدمات است؛ در صورت بی‌توجهی به این موضوع، پس از مدتی به بی‌تفاوتی افراد منجر خواهد شد و بر کمیت و کیفیت خدمات آسیب جدی وارد خواهد کرد. بر همین اساس این موضوع نیازمند توجه خاص مسئولین است که با فراهم آوردن زیرساخت‌ها، تسهیلات رفاهی و مناسب و برطرف کردن مشکلات معیشتی پزشکان و خانواده آن‌ها، باعث افزایش انگیزه و ارائه خدمات با کیفیت و افزایش ماندگاری آن‌ها در مناطق روستایی شوند.

در این مطالعه بهاره ملائی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت و جواد مقری، وحید قوامی و سید سعید طباطبائی؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد،‌ مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «عوامل مرتبط با تمایل ماندگاری پزشکان شاغل در مناطق روستایی و ارزیابی آن با توجه به توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت‌ (مطالعه موردی)» در نشریه مدیریت سلامت دانشگاه علوم پزشکی ایران، منتشر شده است.