انتقاد ایران از عدم تبعیت آمریکا از احکام دیوان بین المللی دادگستری

به گزارش عصرقائم، مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک پنج شنبه ششم آبان ماه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به سخنرانی در زمینه دیوان بین المللی دادگستری پرداخت.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران نقش دیوان بین المللی دادگستری در جلوگیری از خشونت ها و کاهش بحران ها از طریق حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات را مهم می شناسد و معتقد است که دیوان با حفاظت از نظم بین المللی و مقابله با اقدامات یکجانبه حکومت قانون را تقویت می کند.
وی در ادامه با اشاره به دو دعوای در حال رسیدگی ایران در دیوان بین المللی دادگستری به تشریح این پرونده ها پرداخت. او بیان کرد با توجه به تصویب تعداد قابل ملاحظه ای از قوانین و دستورهای اجرایی در ایالات متحده آمریکا که آشکارا برخلاف حقوق بین الملل هستند، مصونیت دولت ایران نزد محاکم آمریکا نادیده گرفته شده است. این اقدام منجر به اقامه دعاوی متعدد علیه جمهوری اسلامی ایران و مقامات و موسسات ایرانی در محاکم آمریکا شده است. در نتیجه این دعاوی اموال ایرانیان از جمله اموال بانک مرکزی ایران مسدود شده است. متعاقب همین احکام اموال بانک مرکزی برای اجرای این احکام مصادره شده است.

تخت روانچی گفت ما معتقدیم که چنین مسدود سازی و مصادره ای برخلاف معاهده مودت ۱۹۵۵ میان دو کشور است. دیوان بین المللی دادگستری در ۱۳ فوریه ۲۰۱۹ طی حکمی صلاحیت خود برای رسیدگی به این اقدامات در پرونده «برخی اموال ایران» تأیید کرد و این پرونده در حال رسیدگی در دیوان است.
سپس روانچی به تشریح پرونده دوم ایران پرداخت. وی گفت: پس از کناره گیری یکجانبه ایالات متحده از برجام و تصمیم غیرقانونی این کشور برای وضع مجدد تحریم هایی که برخلاف معاهده مودت به طور مستقیم یا غیرمستقیم اتباع و شرکت های ایرانی و ایران را هدف قرار می داد، جمهوری اسلامی ایران دعوایی را در خصوص نقض های متعدد معاهده مودت علیه ایالات متحده آمریکا اقامه نمود.
در عین حال، ایران به دلیل فوریت موضوع و خسارات غیرقابل جبران ناشی از وضع مجدد تحریم های ایالات متحده، از دیوان تقاضای صدور قرار موقت نیز نمود. قضات دیوان در ۳ اکتبر ۲۰۱۸ به اتفاق آرا قرار موقتی را صادر نمودند که ایالات متحده آمریکا را ملزم می نمود تا هر نوع مانعی را برای واردات مواد قضایی و کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی و نیز تجهیزات ضروری برای ایمنی هوانوردی رفع کند. دیوان در این قرار به ایالات متحده دستور داد تا تضمین کند که مجوزهای لازم در این خصوص صادر می شود و انتقال منابع مالی در خصوص موارد گفته شده دچارهیچ محدودیتی نمی شود.
روانچی گفت: متاسفانه ایالات متحده نه تنها از این قرار دیوان تبعیت نکرده است، بلکه با وضع تحریم های جدید به ویژه در دوران اوج شیوع پاندمی کووید ۱۹ عامدانه این دستور را نقض نموده است. شایان ذکر است که دیوان در بند ۱۰۰ این قرار تأکید کرده است که قرارهای موقت لازم الاجرا هستند و بنابراین تعهد بین المللی برای ایالات متحده ایجاد می کنند. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران چندین بار عدم تبعیت ایالات متحده از قرار دیوان را به استحضار این نهاد رسانده است. ایالات متحده نیز هر بار این پاسخ را داده که ملزم به قرار است و معاملات بشردوستانه از تحریم ها معاف هستند.
او گفت: کذب بودن این ادعا را می توان با استناد به مجوز کلی خزانه داری آمریکا در ۱۷ ژوئن ۲۰۲۱ ثابت نمود که در آن صحبت از تسهیل معاملات مربوط به کووید ۱۹ با ایران شده بود. علاوه بر این آمریکا با تنگ تر کردن حلقه تحریم ها بعد از قرار دیوان تعهدش مبنی بر عدم اتخاذ اقداماتی که موجب بدتر شدن اختلاف بین دو کشور می شود را نیز نقض نموده است.
در انتها وی اضافه کرد که دیوان همچنین در ۳ فوریه ۲۰۲۱ همه ایرادات مقدماتی ایالات متحده نسبت به صلاحیت این دیوان را رد کرد و اعلام نمود که صلاحیت رسیدگی به این قضیه را داراست. در این مرحله انتظار می رود ایالات متحده آمریکا لایحه متقابل خود را تا ۲۲ نوامبر ۲۰۲۱ به دیوان ارائه دهد. با وجود این، باید تأکید کنم که طولانی شدن فرآیند رسیدگی در پرتو فوریت موضوع می تواند برخلاف اضطراری بودن رسیدگی قضایی باشد.