الجبری، بن‌بستی برای ولیعهد سعودی

به گزارش عصرقائم،  روزنامه واشنگتن پست در مطلبی به قلم «دیوید ایگناتیوس» با اشاره به دعوای حقوقی یک مقام ارشد امنیتی پیشین عربستان سعودی و حاکم دوفاکتوی سعودی نوشت: «اکنون شش سال است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، با یکی از مقامات ارشد سابق اطلاعاتی کشورش درگیر شده است. طی یک سری از دادخواست‌ها و شکایت‌های متقابل در دادگاه‌های آمریکا، این اتفاق مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا و دیپلمات‌های آمریکایی را نیز به دام انداخته است.

بن سلمان، ولیعهد قدرتمند و معروف به اِم‌بی‌اِس، سعد الجبری، افسر سابق سازمان اطلاعات عربستان را به فساد مالی میلیاردی متهم کرده است. الجبری نیز به نوبه خود ادعا کرده است که بن سلمان طرح ربودن فرزندانش را پایه‌ریزی کرده و سعی در دستگیری و یا حتی ترور او را داشته است.

در حال حاضر، بن سلمان با یک سری از شکست‌های حقوقی و دیپلماتیک مواجه شده است که می‌تواند پرونده وی را علیه الجبری از مسیر خارج و عملا بی‌دفاع کند. هفته گذشته، ناتانیل گورتون، قاضی منطقه‌ای آمریکا، حکمی را صادر کرد مبنی بر اینکه الجبری نمی‌تواند منصفانه در برابر اتهام وارد شده بدون افشای اطلاعات خاص و ویژه راجع‌ به فعالیت‌های اطلاعاتی آمریکا و عربستان سعودی که خود در آن شرکت داشت، دفاع کند.

این پرونده به حدی حساس است که وزارت دادگستری آمریکا در ماه اوت اقدام به استناد به اسرار دولتی برای جلوگیری از هرگونه افشاگری کرد که ممکن است منابع و روش‌های اطلاعاتی را فاش کند. بدین ترتیب با سلب شدن دفاع الجبری، ناتانیل گورتون به وکلای بن سلمان دستور داد تا یادداشتی را تا ۹ نوامبر ارائه کنند تا دلیل عدم رد این پرونده را نشان دهند. حکم او همچنین می‌تواند منجر به رد پرونده مشابهی شود که توسط سعودی‌ها در کانادا مطرح شده است.

الجبری تا حدی مورد هدف بن سلمان بوده است؛ زیرا وی به عنوان مشاور ارشد سابق ضدتروریسم بن نایف، رقیب بن سلمان، که در سال ۲۰۱۷ از سمت ولیهدی خلع شد و اکنون در عربستان سعودی محبوس است، خدمت کرده است.

بن سلمان از زمانی که الجبری را در سال ۲۰۱۵ اخراج کرد، او را در موقعیت‌های مختلف از جمله درخواستی در سال ۲۰۱۷ برای دستگیری الجبری که توسط اینترپل رد شد، ممنوعیت سفر در سال ۲۰۱۷، زندانی شدن دو تن از فرزندانش و دستگیری و شکنجه دامادش در سال ۲۰۱۷، تحت نظر داشته است.

دومین شکست قانونی شامل تلاش‌های بن سلمان برای حمایت از دولت آمریکا از ادعای وی مبنی بر مصونیت حاکمیتی از شکایت الجبری است که ادعا می‌کند این کمپین آزار و اذیت و توطئه آدم‌ربایی یا کشتار است.

شکایت الجبری که سال گذشته در دادگاه فدرال در واشنگتن دی‌.سی تنظیم شد، تاکید کرد که عوامل اعزامی توسط بن سلمان در اکتبر ۲۰۱۸ برای دستگیری یا کشتن او به کانادا سفر کردند. این اتفاق تنها دو هفته پس از آن رخ داد که یک تیم مهاجم سعودی، جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن پست را در استانبول به قتل رساند و به گفته سازمان سیا، مجوز این عملیات توسط بن سلمان داده شده بود.

سفارت عربستان سعودی سال گذشته درخواست کرد که بن سلمان از شکایت الجبری مصونیت حاکمیتی دریافت کند. سعودی‌ها در یادداشتی به وزارت امور خارجه آمریکا استدلال کردند که ولیعهد باید مصونیت مبتنی بر وضعیت داشته باشد زیرا او بسیاری از اختیارات یک رئیس دولت را دارد؛ گرچه که پدرش، ملک سلمان، پادشاه سعودی واقعی باشد. درخواست مصونیت که توسط واشنگتن پست بررسی شد، استدلال می‌کند که بن سلمان همچنین مستحق مصونیت مبتنی بر رفتار است زیرا هر اقدامی که ممکن است انجام داده باشد، شامل اعمال قدرت‌های دولتی عربستان سعودی است.

سفارت عربستان سعودی استدلال کرد که حتی ادعاهایی مبنی بر اینکه بن سلمان اقدام به قتل غیرقانونی را انجام داده است بر مصونیت ولیعهد غلبه نمی‌کند؛ مصونیتی که بدون توجه به جدی بودن اتهامات از ولیعهد محافظت می‌کند. عربستان سعودی هرگونه تلاش برای کشتن الجبری یا دخالت بن سلمان را به شدت رد می‌کند.

سعودی‌ها در ابتدا این درخواست مصونیت را در اکتبر ۲۰۲۰ به دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا ارائه کردند و زمانی که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در ژانویه روی کار آمد، این درخواست هنوز معلق بود. هیچ یک از دولت‌ها این درخواست را نپذیرفتند.

وکلای بن سلمان در ماه دسامبر گذشته، ادعاهای مصونیت مشابهی را مبنی بر رد شکایت الجبری به تیموتی جی.کلی، قاضی منطقه‌ای آمریکا ارائه کردند و برای مصونیت ارائه شده به وزارت امور خارجه اشاره کردند. قاضی اقدامی انجام نداده و این امر بن سلمان را به طور بالقوه در برابر پاسخ دادن و سوگند یاد کردن وی به سوالات درخصوص شکایت الجبری، آسیب‌پذیر می‌کند.

آخرین شکست برای بن سلمان شکستی قانونی تلقی نمی‌شود، بلکه دیپلماتیک به معنای امتناع بایدن از ملاقات یا صحبت با اوست. دیگر مقامات ارشد آمریکایی از جمله جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، در ماه گذشته با ولیعهد دیدار کرده‌اند و مقامات آمریکایی می‌گویند در صورت امکان می‌خواهند روابط دوستانه را با دولت سعودی حفظ کنند؛ اما نادیده گرفتن و کم محلی بایدن به وضوح بن سلمان را که از حمایت قوی ترامپ برخوردار بود، آزار می‌دهد.

با ادامه پرونده، گزینه‌های بن سلمان در حال کاهش است. یکی از راه‌های نجات، ممکن است توافقی باشد که در آن الجبری پرداخت مالی خواهد داشت و در ازای آن دو فرزند و دامادش که در واقع گروگان هستند، آزاد می‌شوند. همچنین چنین توافقی نگرانی جامعه اطلاعاتی آمریکا را در خصوص افشای اطلاعات سری و حساس کاهش می‌دهد. چنین رویکردی بی‌شک برای همه اشخاص و طرف‌ها مفید و سودمند خواهد بود اما بن سلمان تاکنون علاقه‌ و تمایلی به آن نشان نداده است.

تناقض این دشمنی این است که درست زمانی اتفاق می‌افتد که به نظر می‌رسد بن سلمان در برخی از تلاش‌های خود جهت مدرن‌سازی جامعه عربستان موفق بوده است. آخرین نمونه در ماه گذشته کنسرت یک خواننده و رپر آمریکایی در ریاض بود؛ اما به نظر می‌رسد که در نبرد بن سلمان علیه دشمنان سیاسی خود، هنوز در سده‌های تاریکی به سر می‌برد.»