خدمات ما برای حفظ کرامت هنرمندان هنوز کافی نیست

مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت بیان کرد: «موسسه هنرمندان پیشکسوت خود را عضوی از خانواده هنرمندان می‌داند اما من معتقدم هنوز خدمات ما برای حفظ کرامت هنرمندان کافی نیست و نیاز است ذیل وزارت فرهنگ، سازمان تبلیغات اسلامی، صداوسیما و … هم افزایی بیشتری ایجاد شود.»

به گزارش عصرقائم، به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، دهمین لایو «نهاد» خانه هنرمندان ایران با موضوع ماهیت و کارکرد خانه‌ها و انجمن های هنری یکشنبه ۲۱ آذر در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

در این نشست نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت به عنوان مهمان و آسیه مزینانی به عنوان مجری و کارشناس برنامه حضور داشتند.

مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در ابتدای این برنامه درباره سابقه تاسیس این موسسه بیان کرد: «بحث تکریم هنرمندان در ایران سابقه‌ای طولانی دارد اما بعد از انقلاب به هر حال مسائل معیشت و جسمی هنرمندان پیشکسوت پیش آمد و بحث تکریم هنرمندان مطرح شد. تصمیم گرفته شد تا برای هنرمندان مقرری‌هایی تعیین شود و حدود ۴۰۰ هنرمند شناسایی شدند. این تکریم‌ها ابتدا درباره افراد مشخصی بود تا این که در سال ۸۵ اساسنامه موسسه هنرمندان پیشکسوت توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب و شرح وظایف و ارکان موسسه مشخص شد. به دلیل این که شأن شورای عالی انقلاب فرهنگی ساختارسازی نیست؛ بنابراین موسسه هنرمندان پیشکسوت به بنیاد رودکی وابسته شد تا مساله قانونی نداشته باشد. این موسسه تا سال ۹۱ هنوز تاسیس نشده بود تا اینکه در شهریور ماه این سال ایده راه‌اندازی آن شکل اجرایی به خود گرفت. آقای عظیمی به مدیرعاملی این موسسه منصوب شدند و کم کم هنرمندان را عضو کردند.»

وی اضافه کرد: «موسسه هنرمندان پیشکسوت شاید تنها موسسه‌ای است که از همه رشته‌های فرهنگی و هنری عضو دارد. شرایط عضویت آن نیز بالای ۶۰ سال و صاحب سبک بودن هنرمند است که البته دومی به سادگی قابل تشخیص نیست. در ادامه روند فعالیت موسسه این شرط به هنرمندانی که نشان درجه یک هنری داشته باشند تغییر کرد. در حال حاضر موسسه ۷۶۰ عضو دارد که ۶۵۰ هنرمند آن در تهران و مابقی در سایر استان‌ها سکونت دارند و در این سال‌ها موسسه تلاش کرده است خدمات رفاهی، معیشتی و پزشکی زیادی را به هنرمندان ارائه کند.»

آسیه مزینانی در ادامه پرسید چه شوراهایی شرایط هنرمندان برای مراقبت و حمایت را در سنین کهنسالی‌شان تایید و فیلترهای این تایید چه کمکی به انجام این تصمیم می‌کند؟

حسینی‌پور در پاسخ گفت: «در ذیل مجموعه وزارت ارشاد به جز موسسه هنرمندان پیشکسوت، صندوق اعتباری هنر نیز این حمایت را مدنظر قرار دارد که هنرمندان جوان نیز عضو این صندوق هستند. اما ما در موسسه هنرمندان پیشکسوت علاوه بر خدمات مالی و پزشکی تجربه‌نگاری از این عزیزان را در نظر داریم. ممکن است بسیاری از هنرمندان تجربه‌های آکادمیک نداشته باشند و باید شرایطی برای ثبت تجارب آن‌ها را فراهم کرد. لازم است در این حوزه‌ها فیلترهایی وجود داشته باشد و شاخص‌ها را مشخص کرد. چنانچه در بسیاری از موسسات و نهادها نظیر خانه هنرمندان ایران نیز چنین شاخص‌هایی لحاظ می‌شود. من معتقدم باید موسسه هنرمندان پیشکسوت باشگاهی برای حمایت از هنرمندان شاخص ما باشد و باید نوع خدمات را برای هنرمندان مختلف بسته به جایگاهشان طبقه‌بندی کرد و این باید توسط تشکیل شوراهایی که این شاخص‌ها را تعیین می‌کند، مشخص شود.»

وی در پاسخ به این سوال که اگر هنرمندی از دریافت درجه یک هنری اجتناب کرده باشد، موسسه هنرمندان پیشکسوت چه اقدامی در جهت شناسایی و حمایت از او دارد؟ توضیح داد: «ما در این زمینه به شناسایی می‌پردازیم و برای مثال محمد بهرامی از گرافیست‌های خوب کشور یکی از این عزیزان هستند که ما پیگیری کردیم تا عضو موسسه شوند. یا برای مثال استاد عبدالملکیان به دنبال کسب درجه یک هنری نبودند اما برای عضویت‌شان اقدام کردیم. اخیرا در زنجان نیز هنرمندانی را شناسایی کردیم. سیاست وزارتخانه بر سخت‌گیری در اعطای این درجه هنری است و طبق آیین نامه موسسه هنرمندان پیشکسوت کسی که این درجه را نداشته باشد نمی‌تواند عضو موسسه باشد اما تبصره‌ای هم داده‌ایم که افراد فاقد این درجه نیز با تایید شورای تشخیص ما بتوانند تحت پوشش موسسه هنرمندان پیشکسوت قرار بگیرند. این طرح در پایان دولت گذشته مطرح شده است و در این دولت نیز در حال پیگیری است.»

مزینانی در ادامه درباره ساختار موسسه حمایت از هنرمندان پیشکسوت پرسید.
حسینی‌پور گفت: «این موسسه طبق ساختار یک اساسنامه و به دنبال آن یک هیات امنا دارد. بخشی از آن حقوقی است و نمایندگان سازمان‌های فرهنگی و هنری از نماینده سازمان صداوسیما گرفته تا وزارت کار و حوزه هنری در آن حضور دارند. علت حضور این نمایندگان کمک آن‌ها برای استفاده از ظرفیت سازمان‌های زیرمجموعه شان به نفع موسسه است اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است و همه بار بر دوش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. در سال ۹۹ اقداماتی برای اصلاح اساسنامه صورت گرفت تا اشکالات حقوقی نهادهای نظارتی برطرف شود. مصوباتی توسط هیات امنا و شورای هنر وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفت تا موسسه از ذیل بنیاد رودکی به ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال یابد. استدلال هم این بود که این موسسه صرفا هنرمندان رشته‌های تجسمی را تحت پوشش ندارد. این مساله به جریان افتاد و با استقرار دولت جدید فعلا متوقف مانده است و پیگیر هستیم که دوباره به جریان بیافتد. خوشبختانه در دولت جدید نیز این انگیزه وجود دارد تا هم ساختار موسسات وابسته چابک‌تر شده و هم جلوی موازی‌کاری‌ها گرفته شود.»

مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت درباره هیات مدیره نیز گفت: «این هیات شامل ۵ هنرمند در حوزه‌های موسیقی، سینما و تئاتر، مدیرعامل بنیاد رودکی و مدیرعامل صندوق اعتباری هنر است. مدیرعامل نیز می‌تواند از میان اعضا یا فردی غیر از آن‌ها انتخاب شود. هیات مدیره نیز توسط هیات امنا تعیین شده و هر سه سال یکبار تغییر می‌کند.»

مزینانی در ادامه درباره رابطه موسسه با خانه‌ها و انجمن‌ها پرسید. نیکنام حسینی‌پور در این باره گفت: «معتقدم در ایران نیاز به وجود یک نظام صنفی فرهنگ و هنر داریم. اقداماتی در دولت قبل برای تشکیل آن صورت گرفت اما این نظام به وزارت کار متصل می‌شد. اما شأن هنرمند که نیروی فکری و پیش برده جامعه است ایجاب می‌کند این نظام در ذیل وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شود. این رابطه در حال حاضر بین موسسه با خانه‌ها و انجمن‌ها وجود دارد اما سامان‌مند نیست و شاید بیشتر شخصی است. ما سعی کرده‌ایم این تعامل را برای رفع مشکلات داشته باشیم اما برای نظام‌مند کردن این رابطه نیز لازم است کلان‌تر تصمیم گرفته شود و موسسه خود به تنهایی تصمیم‌گیرنده نیست.»
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت درباره بودجه این مجموعه توضیح داد: «بودجه اصلی در وزارت فرهنگ و ارشاد تعریف شده است اما در تعامل با سایر سازمان‌ها و نهادها نظیر شهرداری و… کمک‌هایی را جلب می‌کنیم. البته این کمک‌ها موردی‌اند و به صورت ثابت تعریف نشده‌اند.»

وی ادامه داد: «در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ متاسفانه بسیاری از سرمایه‌های فرهنگی و هنری خود را به واسطه کرونا یا بیماری و کهولت سن از دست دادیم و ۴۰ نفر از اعضای موسسه از میان ما رفتند. خدا را شکر که مدتی است با انجام واکسیناسیون میزان مرگ و میر تا حد زیادی پایین آمده است. در شرایط کرونا کم‌کاری هنرمندان باعث شد تا شاید کمی دچار افسردگی شوند و ما از آبان ماه برگزاری جشن تولد هنرمندان را دوباره از سر گرفتیم. در کنار آن تجربه‌نگاری را در دستور کار قرار داده‌ایم و کتب، فیلم‌های مستند و پادکست‌هایی در دست چاپ یا انتشار و پخش است. همچنین پیشنهاد داده‌ایم که اگر پیشکسوتان می‌توانند به تولید هنر بپردازند، همچنان به این روند ادامه دهند. در عین حال در نظر داریم تا این تمرکز صرفا بر حمایت از هنرمندان ساکن تهران نباشد. بلکه روند شناسایی هنرمندان پیشکسوت در سایر شهرها نیز هم توسط خود ما هم به همت ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها ادامه دارد. اما این حمایت‌ها نباید صرفا توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت بگیرد بلکه سایر نهادها نیز باید پای کار بیایند.»

حسینی‌پور همچنین خاطرنشان کرد: «موسسه حمایت از هنرمندان پیشکسوت خود را عضوی از خانواده هنرمندان می‌داند اما من معتقدم هنوز خدمات ما برای حفظ کرامت هنرمندان کافی نیست و نیاز است ذیل وزارت فرهنگ، سازمان تبلیغات اسلامی، صداوسیما و… هم‌افزایی بیشتری ایجاد شود. امروز شاخه‌های بین رشته‌ای زیادی در حال شکل‌گیری است و زمانه جدید می‌طلبد هنرمند نسل جدید حوزه جامع‌تری را ببیند و معرفتی را دریابد که در واقع آن است که او را به هنرمند واقعی تبدیل می‌کند. همچنین به احترامی که توصیه اخلاقی و دینی است و در مورد پیشکسوتان و بزرگ‌ترها توصیه شده است باید قائل باشیم. امیدواریم هیچ وقت غم فقدان هنرمندی را نبینیم.»