سرنوشت مبهم ذرت‌های آلوده

به گزارش عصرقائم، دپوی کالاهای اساسی و البته سایر اقلام در گمرک و بنادر و موانعی که در رابطه با ترخیص آن‌ها وجود داشت موجب شده به دفعات از سوی مسئولان ذیربط هشدارهایی در رابطه با احتمال متروکه شدن و حتی فاسد شدن این کالاها مطرح شود.

در آبان‌ماه سال گذشته بود که با اعلام مسئولان گمرک ایران مبنی بر احتمال فاسد شدن چند ۱۰ هزار تن نهاده دامی دولتی و خصوصی در گمرکات شمال کشور این موضوع خبرساز شد  و تاکید کرده بودند که مدارک لازم جهت ترخیص این کالاها به گمرک ارائه نشده و از این رو باید نسبت به متروکه شدن آن‌هایی که در معرض فساد قرار دارند اقدام شود.

به گفته ارونقی معاون وقت فنی گمرک ایران در سال گذشته، در سطح گمرک های مازندران حدود ۵ هزار تن ذرت که از سال ۱۳۹۸ وارد منطقه ویژه اقتصادی نوشهر شده بود فاسد  و بالغ بر ۱۴٫۷ هزار تن کالای متروکه شده است  که عمدتا نهاده‌های دامی هستند.

وی همچنین اعلام کرده بود که در سه گمرک امیرآباد، نوشهر و فریدون کنار تا پایان شهریورماه سال ۱۴۰۰ حدود ۶۷۲ هزار تن کالا موجود بوده که از این میزان ۲۸۶ هزار تن جو، ۹۷ هزار تن گندم، ۱۶۰ هزار تن ذرت، ۷ هزار تن دانه‌های روغنی و ۱۱۳ هزار تن روغن خام بوده است.

به دنبال انتشار این مطلب، سایت بلاغ مازندران در گزارشی کامل تحت عنوان« ۵۰۰۰ تن ذرت دامی آلوده به «آفلاتوکسین» در گمرکات مازندران/تعیین تکلیف ترخیص نهاده‌ها روی میز دستگاه قضا  » به تشریح ماجرا پرداخت و از دستگاه‌های مسئول پیگیری این موضوع را مطالبه‌‌گری کرد.

بدنبال انتشار این گزارش، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق اکبری رئیس کل دادگستری استان مازندران  در بازدید سرزده از سیلو‌ها و مخازن نهاده‌های دامی بندر امیرآباد بهشهر برای تعیین ‌تکلیف نهاده‌های دامی دپوشده در این بندر،ضرب‌الاجل یک‌  ماهه  تعیین کرد که  پس ازگذشت  یک ماه از این دستور،  نخستین محموله نهاده‌های دامی ۱۲۰ تنی با پیگیری  دادستان عمومی و انقلاب بهشهر و دستگاه های ذیربط تعیین‌تکلیف  و از بندر امیر‌آباد خارج شد.

در ادامه تب‌وتاب این پرونده از سرتیتر رسانه‌های خبری مازندران، کم و کمرنگ‌تر شد و پیگیری ماجرا به نوعی در میان رسانه‌های استان، مسکوت ماند.

*مقصد نهایی کامیون‌های حامل ذرت‌های آلوده کجاست؟

اما طی سال‌جاری و به‌ویژه طی یک هفته اخیر، برخی شنیده‌ها خبر از خروج مابقی ذرت‌های آلوده از بنادر سه‌گانه استان می‌دهد.

هر چند این مسئله از سوی هیچ یک از مسئولان استانی، رسانه‌ای نشده است؛ اما پیگیری‌های بلاغ از برخی منابع و رانندگان مشغول به‌کار در این بندر حکایت از صحت این ماجرا دارد.

نکته قابل توجه و مهم در این ماجرا، در کنار خبر خوب تعیین تکلیف این ذرت‌های سیاه و خروج و پاکسازی انبارها برای ورود کالاهای تازه‌نفس، عدم شفافیت در میزان و نیز سرنوشت و مقصد نهایی کامیون‌های حامل ذرت‌های آلوده است.

شنیده‌ها حاکی از آن است که طی هفته گذشته تعداد ۱۴۰ کامیون حامل ذرت‌های آلوده متعلق به فرآورده‌های غذایی قشم از انبار شماره دو تاید واتر گمرک امیرآباد به مقصد کارخانه‌ فروکتوز ناب در نظرآباد کرج که یک کارخانه غذایی بهداشتی است بارگیری و در مقصد تخلیه شده است.

*دستگاه‌های نظارتی و قضایی ورود کنند

این کارخانه که در سال ۱۳۹۵ توسط وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت افتتاح و شروع به فعالیت کرده است؛ در حال حاضر، دارای دو سایت در شهرک صنعتی نظرآباد است که سایت اول به تولید نشاسته و محصولات جانبی نظیر جرم، سبوس ذرت، سبوس ذرت غنی شده (G+)  و گلوتن و سایت دوم، به تولید انواع شیرین کننده‌های طبیعی نظیر فروکتوز، گلوکز و مالتوز با مصارف متفاوت می‌پردازد.

با توجه به برخی شنیده‌ها از وجود نزدیک به ۱۶ هزار تن ذرت آلوده در بندر امیر آباد مازندران، حساسیت و شفافیت در خصوص سرنوشت این محموله بزرگ (ذرت‌آلوده ) در راستای سلامت جامعه امری بسیار ضروری بنظر می‌رسد و  از دستگاه‌های نظارتی و قضایی و همچنین سازمان غذا و دارو و …  انتظار می‌رود به پرونده ورود جدی و قاطعانه داشته باشند.

در بررسی اولیه این رسانه در خصوص وجود تکنولوژی تبدیل ذرت‌های آلوده و تاریخ مصرف گذشته به الکل دریافتیم که یک کارخانه در استان همجوار گیلان موفق به واردات و دستیابی به  این تکنولوژی به کشور شده است؛ قطعا با توجه به آلودگی بسیار بالای این محموله‌ها، واگذاری این محموله به شرکت گلوکزسازی در کرج نمی‌تواند گزینه مناسبی باشد؛ چرا که با توجه به بیوگرافی موجود در صفحه رسمی کارخانه گلوکزسازی، فقدان تکنولوژی ‌های به روز در تبدیل ذرت‌های مسموم  و با توجه به  فعالیت عمده در صنایع غذایی و نهاده‌های دامی از جمله نکات سوال برانگیز انتخاب این کارخانه برای مقصد این محموله‌ها می‌باشد؛ مضاف بر اینکه بنا بر شنیده‌ها این کارخانه تنها توانایی تبدیل این محموله به شربت بدون داشتن سیستم تخریب افلاتوکسین را دارد و سپس برای فراوری‌های بعدی بایستی به سایر نقاط کشور ارسال ‌شود که بنظر می‌رسد سلامت گروه هدف مصرف‌کننده در این چرخه به خوبی دیده نشده است.

در هیمن راستا و در پیگیری ماجرا به سراغ شهرام مرتضوی مدیرعامل کارخانه جهان الکل استان گیلان تنها دارنده تکنولوژی تبدیل ذرت‌های آلوده به الکل در کشور رفتیم تا به کسب اطلاعات بیشتر در این باره و چرایی عدم ارسال این محموله به این کارخانه مجهز دست پیدا کنیم.

*راه‌اندازی تنها کارخانه دارای فناوری تبدیل غلات آلوده به الکل

شهرام مرتضوی در گفت‌وگوی ، با بیان اینکه کارخانه جهان الکل تنها کارخانه دارای فناوری تبدیل غلات مسموم و تاریخ مصرف گذشته کشور به الکل طبی و صنعتی هستیم؛ گفت: ما طی سالیان اخیر با توجه به حجم بالای ذرت‌های آلوده در بنادر کشور، بادرک موضوع نسبت به انتقال تکنولوژی تبدیل غلات الوده به الکل تحت نظارت سازمان غذا دارو با اتکا به ثبت اختراع  اقدام کردیم و طی سالیان گذشته حتی ظرفیت این کارخانه را به ۷ برابر اولیه رساندیم.

وی افزود: من پس از ۸ سال کار تجارت و حضور در خارج از کشور تصمیم به بازگشت به کشور و ایجاد اشتغال گرفتم و توانستم با توجه به ظرفیت چند هزارتنی ذرت‌های آلوده در بنادر کشور اقدام به راه اندازی تنها کارخانه دارای فناوری تبدیل غلات آلوده و از تاریخ گذشته با ظرفیت اولیه روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن شوم.

مدیرعامل کارخانه جهان الکل، خاطرنشان کرد: با این فناوری دیگر هیچ غلات (دارای نشاسته) آلوده و تاریخ مصرف گذشته، هدر نمی‌رود و تمامی این غلات به الکل تبدیل می‌شوند و دیگر شاهد ضایعاتی در این بخش نخواهیم بود.

مرتضوی ادامه داد: ما در سال ۹۸ تصمیم به اجرای طرح توسعه این فناوری نو شدیم و در این راستا برای توسعه از توانایی‌های بومی استفاده کردیم و بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان نیز هزینه صرف شد؛ که در اسفند سال گذشته مراحل  تولید آزمایشی خود را پشت سر گذاشت.

*تهدید را به ثروت تبدیل می کنیم

وی بیان کرد: این کارخانه عظیم و منحصر به فرد در کشور برای سرپا بودن نیاز به مواد اولیه دارد و اگر ذرت‌های الوده موجود در کشور به ما سپرده شود قطعا این تهدید را به ثروت تبدیل خواهیم کرد.

مدیرعامل کارخانه جهان الکل، عنوان کرد: در شرایطی تصمیم به راه اندازی این کارخانه کردیم که ذرت‌های آلوده در سراسر کشور خبرساز شده بود و مرجوع کردن محموله و امحای آن و حتی استفاده در خوراک دام، ممکن نبود و این کارخانه می‌توانست کشور را از این بن بست خارج کند.

تنها دارنده تکنولوژی تبدیل غلات مسموم به الکل در کشور، گفت: پیگیری ما برای تحویل ذرت‌های آلوده بندر امیرآباد هم حکایت از واگذاری این محموله به یک کارخانه الکل‌سازی در کرج دارد تا بنا بر شنیده‌ها پس از تبدیل به شربت در مرحله بعدی به یک کارخانه در شیراز برای تبدیل به الکل دارد.

مرتضوی اعلام کرد: کارخانه ما یک کارخانه الکل‌سازی و تنها دارنده تکنولوژی غلات آلوده به الکل می‌باشد، به‌نظر می‌رسد غلاتی که به قارچ آسپارژیلوس فلاووس که باعث تولید سم افلاتوکسین می‌شود، جابجایی آن نه تنها تصمیم درستی نباشد، بلکه یک جنایت محسوب می‌شود.

*زوایای پشت پرده

وی افزود: پیگیری‌های ما نشان می‌دهد که در پشت این ماجرا یک کارخانه به‌نام صنایع شیمیایی اصفهان در زرین شهر اصفهان است که این کارخانه نسبت به خریداری ذرت‌های آلوده از بنادر، تحت عنوان تبدیل به شربت اقدام می‌‌نماید و چون این شرکت بر خلاف نظر ریاست سازمان غذا و دارو تجهیزات تبدیل غلات آلوده به‌صورت صفر تا صد داخل کارخانه خود را ندارد بدون استحقاق فنی و تکنیکی، سعی به اخذ مجوز خرید از سازمان غذا دارو می‌کند و  سپس اقدام به برون‌سپاری وظایف خویش می‌کند و این می‌تواند در جابه‌جایی مکرر محموله خطر آفرین باشد.

مدیرعامل کارخانه جهان الکل، مطرح کرد: محموله ذرت‌های آلوده در مازندران جدا از بندرامیرآباد، در انبار زاغمرز، بنادر نوشهر و فریدونکنار نیز وجود دارد که یک حجم چند هزار تنی را شامل می‌شود و نظارت و مدیریت این ذرت‌های آلوده و عدم بازگشت آن به چرخه مصرف دام و انسان، به یک عزم ملی و دستور مدعی‌العموم نیاز دارد.

تنها دارنده تکنولوژی تبدیل غلات مسموم به الکل در کشور، تاکید کرد: باید دستگاه قضا و دادستانی استان مازندران به این پرونده ورود کند و صحت و سقم ماجرا و مقصد نهایی این ذرت‌ها با توجه به حساسیت موضوع، روشن شود.

مرتضوی تشریح کرد: تبدیل این ذرت‌های آلوده به سم آفلاتوکسین به شربت گلوکز اصلا کار درستی نیست؛ چرا که باید در گام نخست این غلات آلوده پس از بررسی، تخریب افلاتوکسین و انجام کارهای اولیه به آرد تبدیل شود، سپس  با روش هیدرولیز انزیمی تبدیل به قند شود، در مرحله بعدی تخمیر و تحت خلأ، تقطیر  شود، در مرحله نهایی نیز پس از فیلتر، پساب آن در یک تصفیه‌خانه مجهز، تصفیه شود و تمامی این مراحل دارای تکنولوژی‌های خاص و منحصر به‌فردی است که هیچ یک از کارخانه‌های کشور از آن برخوردار نیستند.

وی با بیان اینکه شرکت فروکتوز ناب کرج تنها می‌تواند این غلات مسموم را به شربت تبدیل کند که می‌تواند در صنایع غذایی نظیر تولید شیرینی و شکلات مورد استفاده قرار گیرد؛ تصریح کرد: قارچی سمی روی غلات مسموم و آلوده شکل می‌گیرد که در ادامه از خود سمی به نام آفلاتوکسین تولید می‌کند که این سم دارای مدل‌های گوناگونی مثل B1، M1، G1، G2 است که سرطان‌زا بودن برخی از این مدل‌ها، ثابت شده است و لذا فرآوری این ذرت‌ها بسیار حائز اهمیت است.

*تبعات تصمیم‌های نادرست!

مدیرعامل کارخانه جهان الکل، تاکید کرد: متاسفانه علیرغم طرح توسعه کارخانه، برخی واردکنندگان  ذرت‌های آلوده در بنادر را کتمان کردند و در سایه غفلت مسئولان و با انگیزه‌های مادی، برخی تصمیماتی شکل گرفت که اکنون تبعات آن را شاهد هستیم.

تنها دارنده تکنولوژی تبدیل غلات مسموم به الکل در کشور، افزود: بالا بودن قیمت فعلی ذرت در بازار، انگیزه بسیاری از فعالان این حوزه را برای تصاحب ارزان قیمت این ذرت‌های آلوده برانگیخته است تا در این شرایط، بهترین استفاده و منفعت مادی را ببرند.

مرتضوی اذعان کرد: طبق قانون، اگر بنا باشد این ذرت‌ها برای تبدیل به الکل به کارخانه‌ای واگذار شود، باید صفر تا صد تجهیزات  در خود کارخانه صورت گیرد؛ زیرا که ذرت‌های آلوده باید در شرایط خاص، پس از تخریب افلاتوکسین وحمل، فرآوری و به الکل تبدیل شود.

وی متذکر شد: با توجه به حساسیت موضوع واقعا تصمیمات اخذ شده سوال برانگیز است و هم اکنون این محموله با توجه به نظر غذاو دارو استان البرز در حال بارگیری و انتقال به یک کارخانه غذایی در کرج است.

مدیرعامل کارخانه جهان الکل، یادآور شد: وقتی این ذرت‌ها وارد مخزنی می‌شود تمامی مخزن‌ها را آلوده می‌کند و و اگر بنا باشد مجددا از این مخزن‌ها و سیلوها استفاده شود این آلودگی مجددا انتقال داده می‌شود و لذا باید در کارخانه‌ای این فرآیند انجام شود که صرفا در این حوزه فعالیت دارد.

*سرنوشت ذرت‌های سیاه چه می‌شود؟

ناگفته نماند در پیگیری بلاغ از مدیر روابط عمومی بندر امیرآباد  و نیز انزان‌پور مدیرکل بنادر و دریانوردی مازندران خبر بارگیری ذرت‌های آلوده از بنادر مازندران برای خروج از انبارها تایید شده است؛ اما این رسانه با توجه به حجم چند هزار تنی این محموله و اهمت سرنوشت نهایی این ذرت‌های سیاه از دستگاه‌های قضایی تقاضای بررسی جدی و اعلام شفاف جزییات این رسیدگی برای تنویر افکار عمومی را دارد.

فاسد شدن مقادیر قابل توجهی ذرت و ارسال آن به کارخانه‌های الکل سازی در حالی است که گزینه‌های رایج در خصوص ذرت‌های آلوده چه امحا و چه مصارف در تولید نهاده‌های دامی به دلیل شدت وخامت آلودگی و تولید سم سرطان‌زا آفلاتوکسین، ناممکن است.

گفتنی است، هر چند شاید ترخیص این ذرت‌های آلوده روی کاغذ کاملا صحیح و بدون انقولت باشد اما باید بپذیریم مقصد و سرنوشت این کامیون‌ها به شفافیت برگه ترخیص نیست!

مضاف بر این ماجرا، تبدیل این ذرت‌های آلوده به شربت و عدم واگذاری این محموله به کارخانه مجهز به فناوری تبدیل ذرت آلوده به آفلاتوکسین و نیز متولی نظارت منسجم از ابتدا تا انتهای این محموله، از ابهامات جدی این ماجرا است که ورود قاطعانه دستگاه قضا و سازمان غذا و دارو را به این ماجرا می‌طلبد.

این ابهامات مشکوک در کنار خسارت احتمالی به سلامت جامعه می‌طلبد که دستگاه قضا با تعین کارشناس رسمی دادگستری مبنی بر بررسی اهلیت خریداران و نظارت دقیق و قاطعانه بر روی این محموله چند هزار تنی در بنادر سه گانه،  به اعلام نظر شفاف در خصوص آغاز تا پایان مقصد این ذرت‌های سیاه برای خاتمه به نگرانی‌های عمومی موجود بپردازد و ضمن توقف بارگیری تا پایان روشن شدن ماجرا، در صورت لزوم دستور به تجدیدنظر این تصمیم را صادر کند.

گزارش از مجتبی قربانی