۳ میلیون شیء تاریخی پشت درهای بسته

به گزارش عصرقائم،  وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گزارش کوتاهی از بازدید اخیر خود از موزه ملی ایران در فضای مجازی منتشر کرده و گفته است: «در موزه ملی ایران ۳۲۰۰ قطعه تاریخی ارزشمند در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد. این درحالی است که ۳۵۰هزار قطعه ثبت‌شدۀ دیگر به دلیل کمبود جا در “مخزن” نگهداری می‌شود! که البته مجموع اشیاء فرهنگی تاریخی به بیش از سه میلیون قطعه می‌رسد!»

مسؤولان موزه البته در جریان بازدید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از مخزن گزارش دادند که به دلیل شرایط استانداردی که قفسه‌های مخزن موزه ملی دارند، بسیاری از این اشیاء به خوبی حفظ شده‌اند. جبرئیل نوکنده ـ رئیس موزه ملی ایران ـ پیش‌تر گفته بود: مخزن موزه ملی ایران یکی از امن‌ترین مخزن‌های موزه‌ای جهان است که دارای استانداردهای موزه‌ای است.

ضرغامی در ادامه بازدید از مخزن موزه ملی گفت که بخشی از گنجینه ارزشمندی که در مخازن است، ظرفیت یک موزه مستقل تخصصی را داراست.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین با اشاره به نظر رییس کل موزه ملی ایران، اضافه کرد: مدیر موزه معتقد است با رعایت پروتکل‌ها و قواعد حرفه‌ای می‌توان امکان نمایش عمومی را در سراسر کشور مهیا کرد. مردم حق دارند از داشته‌های نفیس خود مطلع شوند.

موزه ملی که به موزه مادر و باستانی ایران معروف است، همواره مخزن بحث‌برانگیزی داشته؛ در دهه ۸۰ وقتی مخزن این موزه به روی خبرنگاران باز شد، وضعیت وخیم و نابه‌سامان آن سر و صدای زیادی به پا کرد. در سال ۱۳۹۴ گروه ساماندهی مخزن موزه ملی ایران به سرپرستی عباس علیزاده به طبقه‌بندی و نظم‌بخشی اشیاء داخل مخزن بر اساس محل کشف و دوره تاریخی آن‌ها پرداخت. بیشتر این اشیاء، حاصل کاوش یا بررسی‌های میدانی باستان‌شناسی بودند که در زمان کاوش یا بررسی به صورت طبقه‌بندی‌نشده، به انبار موزه ملی منتقل شده بودند. همچنین در میان آن‌ها، اشیاء تاریخیِ قاچاق‌شده نیز دیده می‌شد که بعضی از آن‌ها تقلبی بودند.

در اواخر دهه ۹۰ نیز در جلسه‌ مسؤولان میراث فرهنگی با تولیت حرم امام خمینی (ره) موضوع انتقال اشیاء مخزن این موزه به زیرزمین مرقد امام خمینی (ره) مطرح شد. محمدرضا کارگر ـ مدیرکل وقت موزه‌ها و اموال منقول تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی ـ در این‌باره گفته بود: اختصاص این مکان به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای ایجاد مخزن امن از سوی اداره کل موزه‌ها به تولیت مرقد امام خمینی (ره) پیشنهاد داده شده است تا بخشی از فضای شهرآفتاب برای انجام کارهای فرهنگی در نظر گرفته شود. اما او پس از واکنش‌های بسیار، جابه‌جایی مخزن موزه ملی را رد کرد و مدیر وقت روابط عمومی این وزارتخانه هم همان موقع در توئیتر نوشت: «گنجینه هیچ موزه‌ای به حرم امام منتقل نمی‌شود. قرار است با ساخت مجموعه‌ای استاندارد بر ظرفیت موزه‌ای کشور افزوده شود.  در صورت رعایت استانداردها برخی آثار مکشوفه پس از انقلاب به نمایش درمی‌آید.»

فضای محدود موزه ملی با توجه به اشیائی که از کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست می‌آید، باعث شد هیأت وزیران در سال ۱۳۸۲ طرحی را به تصویب برساند که علاوه‌بر حفظ مجموعه باغ ملی (میدان مشق) با رویکرد فرهنگی با مجوز قانونی در قالب محور فرهنگی و تاریخی شهر تهران، در راستای توسعه موزه ایران ‌باستان، جابه‌جایی و واگذاری ابنیه و املاک دولتی در محدوده طرح با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط باشد.

بر این اساس، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با توجه به نظرات نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط و جمع‌بندی،  پیشنهاد کرده بود ساختمان سابق کتابخانه ملی و نیز ساختمان کاخ شهربانی سابق که اکنون بخشی از ساختمان شماره (۹) وزارت امور خارجه است، به مجموعه موزه ملی ایران واگذار شوند.

با توجه به این‌که محدوده طرح واقع در میدان مشق در جبهه‌های چهارگانه از شمال به خیابان سرهنگ سخایی، از غرب به خیابان سی تیر، از جنوب به خیابان امام خمینی (ره) و از شرق به خیابان فردوسی، به عنوان محوطه‌ای از اصلی‌ترین هسته میراث فرهنگی پایتخت تلقی می‌شود، بنا بر اعلام، هدف این طرح نیز احیاء هویت ملی ارزنده و شایسته این بافت فرهنگی است.

این پیشنهاد در قالب طرح «توسعه موزه ملی ایران» اوایل سال ۱۴۰۰ از سوی فراکسیون گردشگری و میراث فرهنگی مجلس شورای اسلامی مطرح شد که قرار بود در کمیسیون فرهنگی دولت بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری شود که با تغییر دولت موضوع آن مسکوت ماند.