اسرار «خواب» از نگاه امام صادق(ع)

موضوع خواب و فرآیند آن  یکی از اسرار الهی است که خداوند علم آن را جز به بندگان خاص خود عطا نکرده است.  آیاتی از قرآن به موضوع خواب اشاره می‌کند؛ از جمله آیه۴۲ سوره زمر که می‌فرماید: «اللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَى عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَى؛  خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامى باز مى‏‌ستاند و [نیز] روحى را که در [موقع] خوابش نمرده است [قبض مى‏‌کند] پس آن [نفسى] را که مرگ بر او واجب کرده نگاه مى‌دارد و آن دیگر [نفس‌ها] را تا هنگامى معین [به سوى زندگى دنیا] بازپس مى‌فرستد»  بر اساس این آیه خواب نوعی از مرگ است با این تفاوت که انسان در مرگ روحش برای همیشه گرفته می‌شود.

یکی از موضوعات اصلی خواب مربوط به دیدن رؤیاهای صادقانه و خواب‌های پریشان است که حکمت آن در دست اهل‌بیت(ع) و انبیاء و اولیای الهی است. امام صادق(ع) درباره برخی از حکمت‌های آن به مفضل فرمود: «اى مفضّل! در باره خواب‌ها و حکمت درهم‌‏آمیختگى راست و دروغ آن نیک بیندیش. اگر تمام خواب‌ها راست و صادق بود همه مردم پیامبر [و از اخبار غیب آگاه‏] بودند و اگر تمام آنها نادرست و کاذب بود، چیزى زاید و بى‌‏معنى بود و سودى نداشت. از این رو گاه راست است و مردم از آن سود مى‏‌برند و با آن به سوى نیکى مى‌‏روند و از بدى پرهیز مى‏‌کنند و بسیارى از آنها نیز دروغ است تا بر خواب‌ها اعتماد کامل نشود.»

بر اساس این روایت امام صادق(ع) مشخص می‌شود که پیامبران الهی(ع) به علم خواب دست داشتند و خداوند باب علم آن را برای انسان‌های معمولی بسته است. نکته دیگر این است که برخی خواب‌ها حقیقت دارد و برخی فاقد اعتبار است و در زمانی که حقیقت است برای انسان‌ها سودآور خواهد بود.