سلول‌های مغزی که باعث تب می‌شوند، شناسایی شدند

به گزارش عصرقائم، به نقل از تی ان، محققان دانشگاه لینشوپینگ سلول‌هایی را در رگ‌های خونی مغز که برای واکنش تب ضروری هستند، در موش‌ها شناسایی کرده‌اند. نتایج این مطالعه به یک سوال دیرینه پاسخ می‌دهد که کدام اندام‌ها در بروز تب نقش دارند.

“آندرس بلومکویست” (Anders Blomqvist)، استاد بازنشسته دانشکده علوم زیست پزشکی و بالینی دانشگاه لینشوپینگ، گفت: همه گاهی تب می کنند. اگر مکانیسم‌های پنهان در تب را درک کنیم، می‌توانیم بفهمیم که داروها و درمان‌های جدید چگونه می‌توانند کار کنند.

تب پاسخ بدن به عفونت یا التهاب و یک مکانیسم دفاعی برای مثال در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها است. هنگامی که بدن تحت تأثیر عفونت یا التهاب قرار می‌گیرد، مولکول‌هایی به نام سیتوکین‌ها را در گردش خون آزاد می‌کند. این مولکول‌ها برای عبور از سد خونی مغزی -(شبکه‌ای از رگ‌های خونی کوچک که مغز را در برابر مواد مضر محافظت می‌کند)- بسیار بزرگ هستند. اما تب فقط یک علامت است که بعد از اینکه مغز سیگنال‌هایی را منتشر کرد، آشکار می‌شود. پس چگونه مغز تشخیص می‌دهد که بدن تحت تاثیر التهاب یا عفونت قرار گرفته است؟

توضیح را می‌توان در گیرنده‌های واقع در سطح بیرونی سد خونی مغزی یافت که سیتوکین‌ها را تشخیص می‌دهند. این گیرنده‌ها سیگنال را به سلول‌های سطح داخلی دیواره رگ‌های خونی در سد خونی مغزی که به سلول‌های اندوتلیال معروف هستند، منتقل می‌کنند. سپس آنها شروع به تولید مولکول هورمونی مانند پروستاگلاندین ای ۲ (prostaglandin E2) می‌کنند که به نوبه خود گیرنده‌های هیپوتالاموس را فعال می‌کند که به عنوان ترموستات بدن عمل می‌کند. در اینجا واکنش تب شروع شده است. با این حال، تا کنون مشخص نبود که آیا این تنها مکانیسم پشت تب است یا خیر.

قبلا اعتقاد بر این بود که پروستاگلاندین باید در سلول‌های خاصی از اندام‌هایی مانند کبد و ریه‌ها نیز تولید شود تا واکنش تب را شروع کند. اما اکنون محققان دانشگاه لینشوپینگ نشان داده‌اند که اینطور نیست. در مطالعه‌ای روی موش‌ها آندرس بلومکویست و همکارانش نشان دادند که سلول‌های اندوتلیال مغز تنها سلول‌هایی هستند که برای ایجاد واکنش تب لازم هستند.

آندرس بلومکویست می‌گوید: نتایج ما به سوالی پاسخ می‌دهد که برای چندین دهه مطرح شده است. قبلاً هیچ مدرکی مبنی بر اینکه فقط سلول‌های اندوتلیال در مغز برای شروع واکنش تب لازم هستند، وجود نداشت. ما اکنون این شکاف در دانش خود را پر کرده‌ایم.

محققان روی موش‌های اصلاح‌شده ژنی کار کردند که در آن‌ها ژن‌های خاصی را که برای تولید پروستاگلاندین در سلول‌های اندوتلیال مغز کد می‌کنند، حذف کرده‌اند. متعاقباً به موش‌ها موادی که در دیواره‌های سلولی باکتری‌های خاصی وجود دارد، تزریق شد و به این ترتیب تب ایجاد شد. موش‌های اصلاح‌شده هیچ واکنش تبی پس از تزریق نشان ندادند.

این به محققان اجازه داد تا به این نتیجه برسند که این سلول‌های اندوتلیال برای ایجاد تب ضروری هستند، اما نشان نداد که آیا کافی هستند یا خیر. به همین دلیل، محققان آزمایش‌هایی را روی مدل موش اصلاح‌شده دیگری انجام دادند که در آن تنها سلول‌هایی که می‌توانستند پروستاگلاندین ای ۲ تولید کنند، سلول‌های اندوتلیال مغز بودند. این موش‌ها یک واکنش تب نشان دادند که تأیید می‌کند که سلول‌های اندوتلیال مغز در واقع کافی هستند.

این آزمایش‌ها با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته برای مدیریت و بررسی حیوانات آزمایشی امکان‌پذیر شده است. با قرار دادن کاتتر داخل وریدی از طریق جراحی و ثبت دمای بدن با استفاده از دورسنجی، هم تزریق‌ها و هم اندازه‌گیری‌ها را می‌توان بدون ایجاد استرس برای حیوان انجام داد، به این معنی که واکنش تب را می‌توان با دقت بیشتری مشاهده کرد.

دورسنجی، سنجش از راه دور یا تله‌متری (telemetry) به معنی اندازه‌گیری پارامترهایی خاص (ازجمله دما، رطوبت، ضربان قلب) از راه دور و سپس ارسال آن‌ها از طریق مخابرات (اغلب بی‌سیم) به مکان دیگر است.

آندرس بلومکویست گفت: عموم مردم مدت‌هاست بر این باور بوده‌اند که دمای بدن حیوانات کوچک بالاتر از دمای بدن انسان و سایر پستانداران بزرگ در  حدود ۴۰ درجه است. اما اندازه‌گیری‌ها اشتباه بوده است، زیرا حیوانات در طول این فرآیند دچار استرس شدند. تکنیک‌هایی که ما استفاده کرده‌ایم، نشان می‌دهند که دمای بدن موش‌ها با انسان برابر است.