ماهیت گسلی که از داخل تهران می‌گذرد، چیست؟

به گزارش عصرقائم، چندی پیش برخی از محققان حوزه زمین‌شناسی خبر از وجود یک گسل پنهان ناشناخته در تهران دادند، ولی دکتر سلیمانی، مسؤول پروژه‌های اطلس لرزه‌زمین‌ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی کشور بر پایه پژوهش‌های دفتری و میدانی سطح و تحت‌الارضی، معتقد است این گسل بنیادین، به دلیل جابجایی‌های تجمعیِ چپگرد و چند صد متری آن در سطح زمین و در آبرفت‌های جوان تهران، از گسل‌های پنهان به شمار نمی‌رود.

دکتر شهریار سلیمانی آزاد، پژوهشگر لرزه‌زمین‌ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در گفت‌وگو ، که پیگیر خبر گسل پنهان در داخل شهر تهران شده بود، گفت: چندی‌ است که جمعی صحبت از وجود گسلی‌ پنهان با روند تقریبا شرقی-غربی در وسط شهر تهران می‌کنند.

وی ادامه داد: دسته نخست معتقد به وجود یک گسل احتمالی و از نوع راندگی در منطقه طرشت تهران‌ هستند که به سبب ساخت و ساز فراوان و دست ‌خوردگی سطح زمین در طی چند دهه گذشته، در حال حاضر تظاهر سطحی خوبی ندارد.

سلیمانی افزود: در مقابل، دسته دوم نیز با بازنامگذاری گسلی پیشتر معرفی شده و نسبتا کوتاه به‌نام «گسل ایوبی» آن را این بار نامی دیگر داده‌اند و با وجود بریده‌شدن سطح زمین و آبرفت‌های جوان تهران، آن را «پنهان» نامیده‌اند و معتقدند این گسل شاخه‌ای پیشروی کرده از گسل شمال تهران در دشت تهران است!

این محقق لرزه زمین ساخت اظهار کرد: ولی اصل موضوع چیز دیگری است و آن گسلی پی‌سنگی و بسیار بزرگ و مجزا از دیگر گسل‌ها است که از تپه‌های «کوهک» در جنوب کرج تا «لویزان» در شمال‌شرقی تهران و در شکل یک پهنه گسلی نردبامی چپ‌پله گسترده شده است.

وی اضافه کرد: به بیان دیگر آن دو گسل دیگر، همچون گوش، پا و یا خرطوم فیلی بسیار بزرگ‌ در تعابیر مولانا هستند که از چشم محققان پیشین جا افتاده‌اند. این گسل بنیادین، با نام گسل «کوهک-لویزان» است که اولا اصلا کوتاه نیست و پنجاه کیلومتر طول دارد و دوم آن که اصلا پنهان نیست و جابجایی‌های تجمعیِ چپگرد و چند صد متری آن در سطح زمین و در آبرفت‌های جوان تهران گواه این موضوع است.

سلیمانی تاکید کرد: جالب آن است که پنج دهه پیش نیز یک زمین‌شناس با شواهد چینه‌شناسی کواترنری امکان وجود چنین ساختاری را محتمل برشمرده بود.

مسؤول پروژه‌های اطلس لرزه‌زمین‌ساخت و پالئوسایزمولوژی سازمان زمین‌شناسی، خاطر نشان کرد: به هر حال، این گسل در سال ۲۰۱۶ میلادی و توسط تیم پژوهشی من در یک مقاله کنفرانس بین‌المللی و نیز در سال ۱۳۹۷ در یک گزارش پژوهشی معرفی شد و به تازگی نیز مقاله انگلیسی آن در یک ژورنال علمی معتبر بین‌المللی در حال انتشار است.

وی یادآور شد: حرکات و جنبش‌های مورب-لغز پهنه گسلی پی‌سنگی «کوهک-لویزان» عامل اصلی شکل‌گیری بیشتر رشته‌تپه‌های شمال مرکزی تهران در آبرفت‌های جوان است. از این رو، بسیاری از محله‌ها و ساختمان‌های بنا شده در تپه‌های “کوهک”، “چیتگر”، “گیشا”،”عباس‌آباد” و “لویزان” دقیقا بر روی پهنه این گسل جنبا و لرزه‌زا بنا شده‌اند و لزوم مقاوم‌سازی در آنها امری بسیار بدیهی به‌شمار می‌آید.

سلیمانی‌آزاد تاکید کرد: در مقاله یادشده نیز به این‌که این پهنه گسلی می‌تواند منشأ برخی زمینلرزه‌های تاریخی مناطق داخلی‌تر تهران-ری همچون زمینلرزه بزرگ سال ۱۱۷۷ میلادی باشد، اشاره شده است.

به گفته وی در چند سال پیش نیز دست کم دو زمینلرزه کوچک و چپگرد توسط محققان سایزمولوژی بر روی آن و در نزدیک منطقه بیهقی تهران مکان‌یابی شده بود.

این محقق لرزه زمین ساخت سازمان زمین‌شناسی کشور افزود: نکته مهم تهران بزرگ محاصره شدن آن با گسل‌های اساسی و شناخته شده‌ای همچون «مُشا»، «شمال تهران» و… در پیرامون و متاثر شدن مناطق داخلی آن توسط پهنه‌های گسلی همچون کوهک-لویزان و نیاوران است که حتما در طراحی و انجام ساخت و سازه‌های مقاوم باید به آن توجه ویژه داشت. چرا که این گسل‌ها توان ایجاد زمینلرزه‌های متوسط و بزرگ را در داخل بزرگترین شهر ایران دارا هستند.