سن طلایی درمان اختلال بیش‌فعالی

شایع‌ترین اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان در مدرسه

شکوفه اویارحسینی کارشناس ارشد مشاوره خانواده در گفت و گو با خبرنگار  ما درباره شایع‌ترین اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان در مدرسه اظهار کرد: اختلالات بیش‌فعالی، نافرمانی مقابله‌ای، وسواس، تمرکزی مانند اختلال یادگیری و تیک‌ها از جمله اختلال‌های رفتاری دانش‌آموزان در مدرسه هستند.

انواع اختلال بیش‌فعالی

وی بیان کرد: اختلال بیش‌فعالی به سه دسته کمبود تمرکز، تکانشی و ترکیبی (کمبود تمرکز و تکانشی) تقسیم‌بندی می‌شود. در اختلال بیش فعالی کمبود تمرکز دانش‌آموز با وجود اینکه آرام است، اما همیشه برخی از سوالات را جا می‌اندازد. این کودکان اغلب وسایل خود را گم می‌کنند و کارهایشان را معمولاً بدون فکر انجام می‌دهند این در حالی است که کودکان دچار اختلال بیش‌فعالی تکانشی و ترکیبی بسیار پرجنب و جوش هستند.

این کارشناس ارشد مشاوره خانواده افزود: دانش‌آموزان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی تکانشی نمی‌توانند کاری را به طور مستمر به پایان برسانند. همچنین آن‌ها در مقایسه با سایر کودکان ساعات کمتری را می‌خوابند و همانند بزرگسالان صحبت می‌کنند.

اویارحسینی تاکید کرد: کودکان دچار اختلال بیش‌فعالی دوست دارند که همواره رهبر باشند همچنین آن‌ها تحمل ناکامی را ندارند و به محض اینکه شکست می‌خورند، عصبانی می‌شوند.

وی تصریح کرد: دانش‌آموزانی که مبتلا به اختلال بیش‌فعالی کمبود تمرکز و ترکیبی هستند با وجود اینکه ضریب هوشی بالایی دارند، اما به علت بی‌دقتی و بی‌قراری که دارند، عملکرد بهینه را ندارند.

این کارشناس ارشد مشاوره خانواده درباره بهترین سن درمان اختلال بیش‌فعالی در کودکان گفت: سن طلایی درمان این افراد تا ۱۲ سالگی است.

جدیدترین روش‌های درمان کودکان بیش‌فعال

اویارحسینی درباره روش‌های مختلف درمان کودکان بیش‌فعال اظهار کرد: درمان این افراد ترکیبی از دارودرمانی، رفتاردرمانی و کاردرمانی است. رژیم غذایی مناسب نیز تاثیر بسزایی در کاهش علائم این کودکان دارد، به طوری‌که مشاهده شده است اگر کودکان بیش‌فعال مواد غذایی سرشار از امگا ۳، آهن و املاح معدنی را بیشتر دریافت کنند، تا ۴۰ درصد علائم بیماری آن‌ها کاهش پیدا می‌کند همچنین این کودکان باید از مصرف فست‌فودها، نوشابه‌ها و مواد غذایی حاوی مواد نگه‌دارنده نیز خودداری کنند.

وی استفاده از نوروفیدبک را در بهبود علائم کودکان بیش‌فعال موثر دانست و بیان کرد: ماساژ درمانی سبب می‌شود که تمرکز این کودکان بیشتر شود.

این کارشناس ارشد مشاوره خانواده درباره علل بروز بیش‌فعالی در کودکان گفت: بیش‌فعالی در بیشتر موارد علت واضحی ندارد، اما به طور کلی ژنتیک و عوامل بیولوژیک نقش چشمگیری در بروز این اختلالات در کودکان دارد.

اویارحسینی اظهار کرد: روانشناسان کودک و نوجوان سعی می‌کنند که از طریق رفتاردرمانی عادت‌های رفتاری برای کودکان بیش‌فعال ایجاد کنند و کار درمانگر از طریق بازی‌های تمرکزی کمک می‌کند که تمرکز این کودکان تقویت شود. با تقویت تدریجی تمرکز خون‌رسانی به مناطقی از مغز که در آن‌ها به خوبی صورت نمی‌گرفت، بهبود پیدا می‌کند.

وی یادآور شد: دارودرمانی باعث می‌شود که تمرکز کودکان بیش‌فعال به طور موقت بهبود پیدا کند تا در سیستم آموزشی به عزت نفس و اعتماد به نفس این کودکان خدشه وارد نشود.

آزمون بیش‌فعالی

به سوالات زیر دقت کنید و اگر فرزند شما هر کدام از این نشانه‌ها را داشت، علامت بزنید.

دوره نوزادی

۱. بیشتر این کودکان در دوره‌ی نوزادی به طور مداوم گریه می‌کنند
۲. خیلی دیر آرام می‌گیرند
۳. خوابشان خیلی زیاد یا ناکافی است
۴. اشتهای این کودکان از نظم خاصی تبعیت نمی‌کند، گاهی پراشتها و گاهی کم‌اشتها هستند و برخی اوقات نیز از خوردن غذا خودداری می‌کنند

۲ تا پنج سالگی

۵. اغلب حوصله و انگیزه بازی‌های فکری مثل پاز‌ل را ندارند
۶. کارها یشان را نصفه رها می‌کنند
۷. کار‌های شخصی خود را در حد توان، منظم انجام نمی‌دهند
۸. کار‌های خطرناکی انجام می‌دهند و به طور کلی بی احتیاط هستند

دوره پیش دبستان

۹. این کودکان وقتی به دوره پیش دبستانی می‌رسند، مربیشان از آن‌ها شکایت می‌کند که از نظر حرکتی بی قرار‌ند، در یک جا آرام نمی‌گیرند و نمی‌توانند حتی به مدت ۲۰ دقیقه روی صندلی آرام بنشینند
۱۰. تقریباً نسبت به همه چیز کنجکاو هستند و سعی می‌کنند از همه چیز سر در بیاورند
۱۱. بد‌خلقی می‌کنند
۱۲. خوابشان در این سنین کم است
۱۳. نسبت به دستورات مربی و والدین نافرمانی می‌کنند
۱۴. بدخلق و بد‌قلقند
۱۵. معمولاً در مقایسه با کودکان عادی، در رشد زبان و تکلم تأخیر دارند
۱۶. انجام کار‌های ظریف مثل بستن بند کفش و دکمه لباس برایشان مشکل است

دوره دبستان

۱۷. در دوره دبستان گاهی مثل دلقک‌ها رفتار می‌کنند
۱۸. همکلاسی‌هایشان از آن‌ها ناراحتند و شکایت می‌کنند
۱۹. خیلی تکا‌نشی عمل می‌کنند یعنی خیلی زود و فوری نسبت به محرک‌ها واکنش نشان می‌دهند
۲۰. پرخاشگری می‌کنند
۲۱. به دستورات آموزگارشان توجه نمی‌کنند
۲۲. توجه آن‌ها خیلی کوتاه و ناپایدار است
۲۳. حواسشان معمولاً پرت است
۲۴. بعضی از وسایل خود را جا می‌گذارند
۲۵. فعالیت‌های غیرضروری انجام می‌دهند
۲۶. در برابر انجام خواسته‌های خود بی‌صبری می‌کنند
۲۷. به لحاظ هیجانی ناپایدارند و گاهی خشم شدیدی از خود نشان می‌دهند
۲۸. بیش از حد تکان می‌خورند
۲۹. بیش‌فعالند
۳۰. در اجرای دستور‌های معلم موفق نیستند
۳۱. یک جا نمی‌نشینند و جنب و جو‌ششان زیاد است
۳۲. خلقشان تغییر می‌کند
۳۳. تکالیف مدرسه را عجولانه و بی‌نظم انجام می‌دهند
۳۴. دقت کافی ندارند
۳۵. تکلیف‌های مدرسه را فراموش می‌کنند
۳۶. بیش از اندازه صحبت می‌کنند
۳۷. توجه طلبند
۳۸. کلمه‌هایی که می‌نویسند یکنواخت نیست، به طوری که به نظر می‌رسد کلمات بر روی صفحه کاغذ می‌رقصند
۳۹. در جهت‌یابی و در تشخیص زمان ضعف دارند
۴۰. تمرکزشان در درک فضایی ضعیف است

رفتار در منزل

۴۱. خیلی پر جنب و جو‌شند
۴۲. به حرف والدین گوش نمی‌دهند
۴۳. وقتی مشغول فعالیتی هستند، بدون به اتمام رساندن آن، به فعالیت دیگری می‌پردازند
۴۴. در اموری که باید نوبت رعایت شود، نمی‌توانند نوبت را رعایت کنند
۴۵. با والدین مخالفت می‌کنند
۴۶. ریخت و پاش زیادی دارند
۴۷. خیلی زود آشفته می‌شوند
۴۸. بیشترشان نسبت به درد، به اندازه افراد معمولی حساس نیستند
۴۹. رفتارشان غیرقابل پیش‌بینی است
۵۰. خلقشان ثابت نیست و نوسان دارد
۵۱. در بعضی موارد کم کار و در برخی موارد پرکارند
۵۲. خودباوری آن‌ها کم است
۵۳. کلاً در رفتار و کردا‌رشان ناپختگی به وضوح دیده می‌شود
۵۴. در تعامل با همسالانشان برتری می‌طلبند، و در برابر هر رفتاری عکس‌العمل نشان می‌دهند
۵۵. کار‌های خطرناک انجام می‌دهند
۵۶. قانون پذیر نیستند
۵۷. میز کارشان به هم ریخته است
۵۸. در پیروی از دستورالعمل‌ها ضعیفند

تفسیر آزمون

اگر کودک شما از این سوالات ۴۰ علامت را داشت، به طور قطعی بیش‌فعال است و باید زمان چشمگیری را برای درمان او بگذارید.
در صورتی‌که حدود ۳۰ علامت را داشت، باز هم بیش‌فعال است.
اگر حدود ۲۰ علامت را داشت، گرایش به بیش‌فعالی و نیاز به درمان دارد.
اگر کمتر از ۲۰ علامت را داشت، مشکلات محیطی باعث شده است که او علائم بیش‌فعالی را نشان دهد و نیاز به خانواده‌درمانی وجود دارد.