از عاشقانه‌های بین زنبور و گل چه می‌دانید؟

انسان نمی‌تواند به راحتی این هاله آبی رنگ را شناسایی کند، اما گاهی اوقات می‌تواند آن را در گل‌هایی با رنگدانه‌های تیره مانند لاله‌های سیاه مشاهده کند.

تحقیقات جدید جزئیات روشی را که بعضی گل‌ها تلاش می‌کنند تا توسط گرده افشان‌ها دیده شوند، توضیح می‌دهد. این مطالعه که توسط محققانی از دانشگاه کمبریج، موسسه “آدولف مرکل” و باغ گیاه شناسی سلطنتی “Kew” انجام شده، دریافته است که برخی از گل‌ها دارای نانوساختارهایی روی گلبرگ‌های خود هستند که اثر نورپردازی ظریفی را به وجود می‌آورند و گرده افشان‌هایی مانند زنبورها را به خود جذب می‌کنند.

این نانوساختارها ذرات نور را به سایه روشن اشعه ماورای بنفش و به رنگ آبی پراکنده می‌کنند. هنگامی که آنها از یک زاویه مشخص با نور برخورد می‌کنند، به دلیل سایه روشن رنگی، یک اثر بصری به نام “هاله آبی” ایجاد می‌کنند.

هاله‌های آبی با چشم غیر مسلح به سادگی قابل رؤیت نیستند. با این حال، به نظر می‌رسد برای حشرات گرده‌افشان قابل مشاهده است.

دانشمندان توانستند هاله آبی را شبیه‌سازی کنند تا اثرات آن را روی زنبورها بررسی کنند. آنها با قرار دادن یک گل مصنوعی که هاله آبی تولید می‌کرد، دیدند که زنبورها می‌توانند این هاله را ببینند. در واقع، زنبورها به هاله آبی پاسخ دادند و آن را به عنوان یک سیگنال برای مکان‌یابی گل‌ها در نظر گرفته و علامت ‌گذاری کردند.

نتایج آزمایش با زنبورها نشان می‌دهد که این هاله‌های آبی در واقع آنها را قادر به سریع‌تر یافتن گل‌ها می‌کند. به عبارت دیگر، گل‌ها برای ارتباط با گرده افشان‌های خود تکامل یافته‌اند.

چشم انسان گاهی اوقات می‌تواند هاله آبی رنگ را در گل‌های با رنگدانه‌های تیره شناسایی کند.

شگفت آور است که زنبورها می‌توانند گل‌های دارای هاله آبی را با گل‌هایی که فاقد آن هستند، حتی اگر دو گل یکسان باشند، تمیز دهند.

“ادویگ مویرود” از گروه علوم گیاهی کمبریج و نویسنده اصلی این تحقیق، گفت: بر خلاف ما، زنبورها توانایی سلول‌های گیرنده نور ماوراء بنفش را در طیف دید خود بهبود داده‌اند.

یک سلول گیرنده نور (photoreceptor) نوع خاصی از سلول موجود در شبکیه است که قادر به انتقال نور فضا است. اهمیت بیولوژیکی فتوریسپتورها این است که آنها نور (تابش الکترومغناطیس قابل مشاهده) را به سیگنال‌هایی تبدیل می‌کنند که می‌توانند فرایندهای بیولوژیکی را تحریک کنند.

برای مشخص شدن بیشتر، پروتئین‌های فتوریسپتور در سلول، فوتون‌ها را جذب کرده و موجب تغییر در پتانسیل غشاء سلولی می‌شوند.

محققان پس از مطالعه بیشتر نانوساختارها، متوجه شدند که این ساختارها در حقیقت کاملا نامنظم و متناقض و دارای اختلال هستند.

اگر چه اعتقاد اولیه این بود که این اختلال، محصول تکامل است، اما محققان دریافتند که این چیزی است که به گل کمک می‌کند تا عوامل بصری تولید کند.

پروفسور “بورلی گلوور” از باغ گیاه ‌شناسی کمبریج، نویسنده ارشد این مطالعه گفت: این یک شگفتی واقعی بود که کشف کردیم این اختلال، باعث ایجاد سیگنال نوری مهمی است که اجازه می‌دهد زنبورها بتوانند گل‌ها را بهتر و آسان‌تر پیدا کنند.

علاوه بر این، یافته‌های محققان نشان می‌دهد که گل‌ها نانوساختارها را چندین بار و به طور مستقل از یکدیگر تکامل بخشیده‌اند، اما در عین حال به ایجاد یک عامل بصری مشابه نیز دست یافتند و در نهایت از آنها برای ارتباط با گرده افشان‌ها استفاده کردند.

این مطالعه در مجله Nature منتشر شده است.