تاثیر فعالیت مخرب معادن شن و ماسه استان البرز

هنوز البرز به طور رسمی به استان تبدیل نشده بود که معادن شن و ماسه در دل روستاهای آن جا خوش و فعالیت‌های مخربشان را آغاز کردند. این معادن که ابتدا به بهانه اکتشافات و تحقیقات علمی راه‌اندازی شده بودند، رفته رفته تبدیل به معادن بهره‌برداری شدند. از این رو آنها منابع آبی مورد نیازشان برای شستشوی شن و ماسه‌های برداشت شده را از طریق حفر چاه‌های عمیق در داخل ویلاهای محصور شده با سیم خاردار و دوربین‌های مدار بسته تامین می‌کردند. اتفاقی که به مرور زمان شهرستان ساوجبلاغ را با معضل کاهش شدید سطح منابع آب زیر زمینی و به دنبال آن فروچاله‌هایی عمیق مواجه کرد. حالا امروز البرز در ردیف استان‌های کشور قرار دارد و به دلیل فعالیت چند ساله کارگران، مسئولان بخش‌های مختلفی چون محیط زیست، جهادکشاورزی، اداره منابع طبیعی، مدیریت حفاظت و بهره برداری منابع آب البرز، فرمانداری و غیره نمی‌توانند جلوی فعالیت‌های غیراستاندارد این معادن را بگیرند. در حال حاضر گفته می‌شود بالغ بر ۳۰ معدن در روستاهای شهرستان ساوجبلاغ در حال فعالیت هستند که برخی از آنها فاصله‌ای کمتر از چند صد متر با مناطق مسکونی دارند. از این رو همواره روستاییان با معضلات متعددی همچون بلند شدن ریزگردها و مه گرد و غبار، از بین رفتن آسفالت جاده‌ها به واسطه ماشین‌های حمل شن و ماسه، افزایش عمق چاه ها از ۵۰ متر به ۱۵۰ متر و غیره مواجه هستند.

سایه معادن جدید بر سر البرز

البته مشکلات به همین جا ختم نمی‌شود و با صدور مجوزهای جدید از سوی مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت استان، همچنان خبرهایی در خصوص حفر معادنی جدید به گوش می‌رسد. معدن جدیدی که چندی پیش با کمک بومیان منطقه و مسئولان استانی جلوی حفر آن به طور موقت گرفته شد. این معدن جدید قرار بود در کنار ۲ روستای سعیدآباد و جهان ویلا حفر شود و تنها یک خیابان با روستای جهان ویلا و مناطق مسکونی فاصله داشته باشد. در این خصوص صفدر خیل فرهنگ از روستاییان منطقه سعیدآباد به خبرنگار «جوان» می‌گوید:« در حال حاضر در شهرستان ساوجبلاغ ۳۰ معدن حفر شده است که تمامی منابع آبی مورد نیاز زندگی روستاییان را به تاراج می‌برند.» وی که از اعضای شورای روستای سعیدآباد است، می‌افزاید:« با توجه به اینکه تمام اشتغال و معیشت مردم این مناطق از طریق کشاورزی تامین می‌شود، بیم آن می‌رود که به زودی همگی بیکار شویم و تن به مهاجرت دهیم.» در این خصوص فرماندار ساوجبلاغ نیز در گفتگو با «جوان» می‌گوید:« درحال حاضر حدود ۲۲ معدن از تعداد معادن فعال شهرستان با بهره‌برداری‌های بی‌رویه از چاه‌های متعدد و غیر مجاز، به حدی منابع آبی شهرستان را به تاراج برده‌اند که مصرف آنها اکنون به اندازه شهر جدید هشتگرد با جمعیت ۶۰ هزار نفری رسیده است.» ابوالقاسم پالیزگیر می‌افزاید:« اغلب معادن با تخطی از میزان حفر ۲۵ متری به ۵۰ متر، مردم روستاهای این مناطق با معضل مه همیشگی مواجه کرده‌اند.»

قطب کشاورزی البرز در معرض تخریب

شهرستان ساوجبلاغ که همیشه به لحاظ تولیدات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است، به گفته مسئول شورای اسلامی روستای سعید آباد، اکنون با معضل جدی کمبود منابع آبی مواجه شده است. به طوری که اسدالله پیروز رنجبر می‌گوید:« متاسفانه در حال حاضر عمق آب‌های زیر زمینی از ۵۰ متر به ۱۵۰ متر رسیده است و بیم آن می‌رود که همین منابع آبی اندک هم از بین برود.» حالا با این شرایط که فعالیت‌های کشاورزی به شدت به خطر افتاده‌، جای دارد، اشاره‌ای به اهمیت تولیدات این شهرستان در سطح استان البرز و کشور کنیم. شهرستان ساوجبلاغ بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی حدود ۱۲ هزار نفر بهره‌بردار کشاورز دارد که به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان البرز سطح اراضی کشاورزی این شهرستان بالای ۲۳ هزار هکتار است. مجید موسوی در گفتگو با خبرنگار «جوان» می‌گوید:« سطح زیر کشت اراضی زراعی ۸ هزار و ۵۶۲ هکتار است که از این میزان بیش از ۲۶۰ هزار تن محصول برداشت می‌شود.» علاوه بر این سطح باغات شهرستان هم به هزار و ۳۵۰ هکتار می‌رسد که بیش از ۵۶ درصد محصولات باغی استان را تامین می‌کند. البته تولیدات آنها تنها به همین چند قلم ختم نمی‌شود و روستاییان شهرستان ساوجبلاغ دست توانایی هم در تولیدات دام، طیور و آبزیان دارند. بنابراین این شهرستان با توجه به اینکه در کنار استان تهران قرار گرفته، در راستای تامین مایحتاج مردم تهران و استان‌های همسایه از اهمیت بالایی برخوردار است.

متولیان فعالیت‌ معادن پاسخگو نیستند

همانطور که گفته شد، اثرات مخرب فعالیت بی‌رویه این معادن تنها به بخش کشاورزی لطمه نمی‌زند و به گفته اسماعیل کهرم فعالیت این معادن به قدری به اراضی آسیب‌های جدی‌ای وارد می‌کند که تعطیلی آنها صرفه بیشتری نسبت به فعالیتشان دارند. مشاور رئیس سابق سازمان حفاظت از محیط زیست به خبرنگار «جوان» می‌گوید:« با خالی شدن سفره‌های آب زیر زمینی، لایه‌های خاک دیگر قابلیت جذب منابع آبی خود را از دست می‌دهند و فروچاله‌ها پدید می‌آیند و بعد از ۱۵ سال تازه ضررهای زیست محیطی چنین معادنی بروز پیدا می‌کند.» به گفته این کارشناس محیط زیست، گرفتن مجوز احداث چنین معادنی کار هرکسی نیست و دست‌های پشت پرده‌ بسیاری دارد. در این رابطه مدیریت حفاظت و بهره برداری منابع آب استان البرز نیز به «جوان» می‌گوید: متاسفانه تا زمانی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص اصلاح این وضع وارد عمل نشود، ما هم نمی‌توانیم راهی از پیش ببریم.»

حمید منصوری با اشاره به اینکه به دلیل همجواری برخی از گودال‌های حفر شده در کنار خطوط برق فشار قوی و خط راه‌آهن سراسری تهران- پردیس بیم آن می‌رود که حتی با زلزله‌ای به عمق ۲ ریشتر هم، تمام خطوط برق و مسیر راه‌آهن در این گودال‌های حفر شده سقوط ‌کنند و فاجعه‌ای بزرگ را به بار آورند، ادامه می‌دهد:« با اینکه به عنوان رفع این معضل بهره برداری از فاضلاب شهر هشتگرد و استفاده از چاه‌های مجاز با محدودیت مصرف را برای صاحبان معادن در نظر گرفته‌ایم، اما تخلفات همچنان ادامه دارد.» متاسفانه طی پیگیری‌ها برای گفتگو با مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت استان البرز و محمود بهمنی، نماینده مردم ساوجبلاغ در مجلس شورای اسلامی هیچ کدام حاضر به پاسخگویی نشدند. گویی آنها تا ساوجبلاغ را از نقشه حذف نکنند، دست بردار نیستند!.