یونان و ترکیه؛ از دشمنی تاریخی تا تنش‌های مرزی

ترک‌های عثمانی در میانه‌های قرن پانزدهم میلادی (۱۴۵۳) با فتح استانبول به حکومت ۱۱۰۰ ساله بیزانس (یونان باستان) پایان دادند و ترکیه توانست بزرگ‌ترین و قدرتمندترین دشمن خود را با شکست روبرو نماید. اوج اختلافات ترکیه در قرن گذشته با یونان در سال ۱۹۷۴بود که ترکیه با حمله نظامی به جزیره قبرس سعی کرد تا این جزیره را از دست یونانی نشینهای این جزیره خارج کند که قصد پیوستن به کشور یونان را داشتند. ترکیه در این سال به بهانه حمایت از ترک‌های ساکن قبرس ۳۸ درصد از خاک این جزیره را به تصرف خود درآورد. از آن زمان تا به امروز روابط ترکیه و یونان همیشه در زیر سایه اقدامات این کشور در سال‌های گذشته بوده است.

ترکیه که سعی دارد خود را به‌عنوان یک قدرت تأثیرگذار و قدرتمند در منطقه به رخ بکشد این تأثیرگذاری را همواره سعی کرده بر دولتمردان یونان (آتن) دیکته نماید؛ ولی از طرفی یونان به‌عنوان یک کشور عضو اتحادیه اروپا همیشه از حمایت همه‌جانبه غرب و کشورهای اروپایی و متحد ثابت آن‌ها یعنی آمریکا برخوردار بوده است. در سال ۱۹۲۱ پس از خروج نیروهای عثمانی از خاک یونان که با حمایت همه‌جانبه کشورهای اروپایی همراه بود ، اختلافات این دو کشور  به‌ظاهر حل‌وفصل شد.ولی از آن زمان تنش در روابط این دو کشور با شدت‌های مختلفی بروز کرده است که با وساطت اروپا و آمریکا مانع از تبدیل‌شدن آن به یک جنگ تمام‌عیار گردیده است؛ به‌گونه‌ای که ادعاهای ترکیه مبنی بر بازنگری مرزهای یونان با این کشور و نفی قرارداد لوزان باعث بروز تنش شدید در روابط این دو کشور گردیده و خشم دولت‌مردان یونان را در پی داشته است. البته اظهارات رسانه‌های ترک به نقل از وزارت امور خارجه این کشور پیرامون مشخص نبودن  مرزهای دریایی بین ترکیه و یونان و ادعای حاکمیت ترک‌ها بر تعدادی از جزایر سنگی بین دو کشور، روابط ترکیه و یونان را بیش‌ازپیش با چالش روبرو ساخته است.

در این میان حضور کشتی‌های تحقیقاتی ترکیه برای کشف نفت و گاز در نزدیکی سواحل قبرس، نقض مکرر حریم هوایی یونان توسط جنگنده‌های ترکیه، ادعای نماینده ترکیه (به‌عنوان ناظر در پارلمان اتحادیه اروپا) در مورد مشخص نبودن خطوط مرزی جزیره کستولوریزای یونان ، همگی حاکی از افزایش تنش میان دو کشور عضو ناتو است که با اضافه نمودن مصاحبه نیکوس کوجی یاس وزیر امور خارجه یونان با روزنامه ریل نیوز، عمق تیرگی روابط ترکیه و یونان در سال‌های اخیر به‌وضوح قابل‌نمایش است.

 وزیر امور خارجه یونان در این مصاحبه گفته بود: «کسانی که به تنش دامن می‌زنند و با آتش‌بازی می‌کنند، خود در آتشی که می‌افروزند، خواهند سوخت و باید بدانند که مرزهای یونان به‌عنوان یک کشور عضو اتحادیه اروپا کاملاً مشخص و معین است و به هیچ کشوری اجازه شک و تردید درباره مرزهای خود که همانا مرزهای اروپاست را نخواهیم داد.»

موضوع دیگری که بر روابط ترکیه و یونان سایه افکنده، پناهنده شدن ۸  نظامی ترک بعد از کودتای نافرجام ارتش (کودتای ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶) در این کشور است. به نظر می‌رسد یونان به خاطر نزدیکی به ترکیه و اختلافات کهنه و قدیمش با این کشور بهترین و در دسترس نرین مکان برای جنبش‌ها و گروه‌های مخالف دولت ترکیه و شخص اردوغان است. البته هرگز سیاستمداران و دولتمردان  یونان از حمایت مستقیم این کشور از گروه‌ها و جریان‌های مخالف دولت ترکیه که در داخل خاک یونان  مستقر هستند حرفی به میان نیاورده‌اند؛ اما بعید به نظر نمی‌رسد که دولتمردان آتنی برای در اختیار داشتن یک ابزار قوی و یک‌مهره قدرتمند به‌مانند (جنبش گولن) تمامی تلاش خود را در راستای حمایت از فعالیت این گروه انجام ندهند.

برای گروه‌ها و احزاب  مخالف اردوغان وضعیت سیاسی موجود بین دو کشور(ترکیه و یونان) و چالش‌های به وجود آمده بهترین فرصت است تا از منابع قدرت در خارج از کشور به بهترین نحو در مسیر خواسته‌های خود و مخالفت باسیاست‌های اردوغان استفاده کنند. با توجه به سیاست‌ها و چالش‌های پیش روی اردوغان اکثر کشورهای اروپایی به‌صورت رسمی و مستقیم از او و دولتش انتقاد می‌کنند و این‌یک فرصت استثنایی برای مخالفان اردوغان است تا از شرایط متشنج داخلی و خارجی ترکیه نهایت بهره‌برداری را انجام دهند.

در این میان تحلیلگران و حتی بعضی سیاستمداران یونان براین باورند که ترکیه در حال حاضر برای جلب نظر شهروندان و افزایش محبوبیت حزب حاکم در یک حالت سردرگمی قرارگرفته و به همین دلیل با تمام همسایگان خود و ازجمله سوریه و عراق جبهه‌هایی را گشوده و دیگر قادر نخواهد بود جبهه دیگری بر آن‌ها بیفزاید ولی برای خوراک افکار عمومی داخلی هرازچندگاهی در دریای مدیترانه و اژه به تنش‌آفرینی دست می‌زند.
همچنین به عقیده تحلیلگران، مسائل سیاسی یونان یکی دیگر از عوامل دست زدن ترکیه به افزایش تنش در منطقه دریای اژه است.

 آن‌ها معتقدند به دنبال کودتای نافرجام ارتش و رأی شکننده مردم به اصلاحات قانون اساسی ، اردوغان روشی سخت‌گیرانه را برای اداره امور مملکت در پیش‌گرفته و با دامن زدن به تنش با یونان و دیگر کشورهای همسایه خود، درصدد افزودن به محبوبیت خود در داخل کشور است.