رمز و راز عدد ۱۸ برای پوتین

انتخابات ریاست جمهوری روسیه نیز روز ۱۸ ماه مارس ۲۰۱۸ برگزار می‌شود. چهار سال پیش در این روز روسیه ضمیمه کردن جزیره کریمه را قطعی ساخت. پوتین در آن زمان این رویداد را به عنوان بازگشت موفق روسیه به صحنه سیاست بین‌المللی جشن گرفت. به باور برخی کارشناسان پیامدهای این رویداد در سال آینده نیز محسوس خواهد بود.

۲۰۱۸ سال برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال نیز هست که روسیه میزبانی آن را بر عهده دارد. این مسابقات برای پوتین فرصتی خواهد بود که توانایی‌های روسیه را در عرصه ورزش یا دست‌کم در میزبانی رویدادهای عظیم ورزشی به نمایش بگذارد.

برخی موارد دیگر که روسیه در سال ۲۰۱۸ با آنها همراه خواهد بود عبارتند از:

توجه بیشتر به سیاست داخلی

ولادیمیر پوتین برای مسائل مربوط به سیاست بین‌الملل نقش و اهمیت فوق‌العاده‌ای قائل است و سال ۲۰۱۷ نیز با توجه به فعالیت‌های روسیه در سوریه از دید مسکو سالی موفق بوده است. با وجود این انتظار می‌رود که در سال ۲۰۱۸ مسائل سیاست داخلی در کانون توجه پوتین قرار گیرد.

اشتفان مایستر، مدیر مرکز پژوهشی روبرت بوش در مسائل اروپای میانه و شرقی، روسیه و آسیای مرکزی، در این راستا به لزوم انجام کارزار انتخاباتی در سال آینده، ادامه بحران اقتصادی در روسیه و همچنین کاهش میزان محبوبیت پوتین در نظرسنجی‌های اخیر اشاره می‌کند.

به باور او پوتین باز هم خواهد کوشید که با تکیه بر سیاست بین‌المللی اذهان عمومی را مشغول کند، اما این کار دشوار خواهد بود چون مردم روسیه خسته شده‌اند و می‌گویند، عظمت خوب و زیباست، اما یکی کمی هم کمتر باشد، به کسی برنمی‌خورد.

روسیه در پی اقدامات تحریمی کشورهای غربی از یک سو و کاهش چشمگیر بهای نفت و گاز از سوی دیگر با بحران اقتصادی روبرو شده؛ بحرانی که روسیه آن را به گفته پوتین پشت سر گذاشته است. نگاه مردم روسیه اما شاید متفاوت باشد. طبق آخرین نظرسنجی‌ای که موسسه معتبر «لوادا» انجام داده، میزان محبوبیت پوتین در ماه دسامبر به میزان ۷۸ درصد (۵ درصد کمتر از میزان ماه اوت سال جاری) بوده است.

سوریه و نقشی ماندگار

ایوان تیموفیف، عضو شورای سیاست بین‌الملل روسیه (RSMD) نیز از کارشناسانی است که از کاهش نقش سیاست بین‌المللی در سال آینده سخن می‌گویند. او در این رابطه خاطرنشان می‌کند: «کمپین سوریه موفقیت‌آمیز بود، اما مشکلات داخلی به قوت خود باقی هستند.»

تاتیانا کاستووا−ژان، رئیس بخش روسیه در موسسه فرانسوی روابط بین‌الملل (IFRI) بر این نکته تأکید می‌ورزد که ولادیمیر پوتین در ماه دسامبر کارزار انتخاباتی خود را با اعلام خروج بخشی از نیروهای روسیه از سوریه آغاز کرد. به اعتقاد این کارشناس، پوتین خود را به‌گونه‌ای بانی صلح جلوه می‌دهد که قصد دارد در سومین دوره‌ ریاست جمهوری‌اش به حضور نظامی روسیه در صحنه‌های جنگ پایان دهد و از ماجراجویی‌های جدید چشم‌پوشی کند.

خاورمیانه و به ویژه سوریه نمایان‌ترین صحنه‌هایی هستند که روسیه می‌کوشد در عرصه سیاست بین‌المللی جایگاهی تازه و محکم برای خود بیابد. اگر چه خطر قدرتگیری دوباره داعش هنوز برطرف نشده، اما به باور ایوان تیموفیف بعید به نظر می‌رسد که روسیه فعالیت‌های خود در منطقه و در شمال آفریقا (برای نمونه در لیبی) را گسترش دهد، چرا که منابع و امکانات روسیه نیز محدود است.

این کارشناس در عین حال تصریح می‌کند: «البته مسکو در سوریه این تجربه را کسب کرده که مأموریتی نظامی در فراسوی مرزهای روسیه می‌تواند مزایای محسوسی در عرصه سیاست خارجی به همراه بیاورد و هزینه‌ی زیادی هم برای انجام آن لازم نباشد.»

به اعتقاد تیموفیف روسیه ممکن است حضور نظامی خود در برخی از کشورها را برای نمونه با احداث پایگاه‌های جدید تقویت کند، اما به احتمال قوی در درگیری‌های تازه شرکت نخواهد کرد.

اوکراین و چشم‌انداز ناروشن

آنگونه که کارشناسان در گفتگوهای خود با دویچه وله ارزیابی کرده‌اند، اجرای توافقنامه صلح مینسک در ارتباط با اوکراین پیشرفت چندانی نخواهد داشت. روسیه از جدایی‌طلبان اوکراین حمایت می‌کند. اوکراین که روسیه را قدرتی اشغالگر در دونتسک و لوهانسک می‌داند، نگران بالا گرفتن تنش‌ها و شعله‌ور شدن آتش درگیری‌ها است.

مسکو در اواسط ماه دسامبر سال جاری اعلام کرد که افسران خود را از یک مرکز کنترل آتش‌بس به روسیه باز خواهد گرداند، اقدامی که باعث افزایش نگرانی اوکراین شده است.

استیون پیفر از موسسه پژوهشی بروکینگز در این راستا نظری بدبینانه دارد و معتقد است که ایده استقرار نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل در شرق اوکراین که پوتین نیز با آن موافق است، به طور قطع تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری روسیه اجرا نخواهد شد.

او می‌افزاید: متأسفانه حدس من این است که روسیه از اوضاع حاکم در «دنباس» خشنود است و اعتقاد دارد که هزینه‌ آن هم تحمل‌پذیر است. مسکو از این نزاع و تنش سود خواهد جست تا دولت اوکراین را زیر فشار گذارد. من شک دارم که روسیه واقعا خواهان نیروهای پاسدار صلح باشد.

تاتیانا کاستووا−ژان، رئیس بخش روسیه در موسسه فرانسوی روابط بین‌الملل (IFRI) معتقد است که روسیه بر هدف اصلی خود، که جلوگیری از ورود اوکراین به پیمان ناتو یا اتحادیه اروپاست، همچنان باقی خواهد ماند.

مناسبات با واشنگتن

ایوان تیموفیف، عضو شورای سیاست بین‌الملل روسیه (RSMD) در مناسبات میان مسکو و واشنگتن کاستی بزرگی می‌بیند و می‌گوید: ما کنترل را از دست دادیم و اوضاع در سال ۲۰۱۷ به وخامت کشیده شد.

در آغاز سال جدید میلادی روابط دو طرف با چالشی بزرگ روبرو می‌شود. قرار است دولت آمریکا در ماه ژانویه به کنگره فهرست کرملین را ارائه دهد. این فهرست نام سیاستمداران و بازرگانان پرنفوذی را در بر می‌گیرد که با کاخ کرملین رابطه دارند.

این بخشی از تحریم‌های جدیدی است که کنگره آمریکا در تابستان سال ۲۰۱۷ به تصویب رساند و دولت ایالات متحده بدین وسیله کوشید در قبال تلاش‌های روسیه برای دستکاری و مداخله در انتخابات آمریکا واکنش نشان دهد. به گفته‌ تیموفیف، اگر این فهرست بسیار گسترده باشد، صبر و تحمل مسکو با دونالد ترامپ نیز لبریز خواهد شد. روسیه تا کنون در قبال پوتین رفتار و موضعی خویشتن‌دارانه اتخاذ کرده است.

استیون پیفر از موسسه پژوهشی بروکینگز به نگرانی‌های مسکو از تحریم‌های جدید علیه آن کشور اشاره می‌کند و خاطرنشان می‌سازد: «پوتین امید داشت که با روی کار آمدن ترامپ و ریاست جمهوری او اوضاع بهتر شود، اما اتهامات مطرح شده در ارتباط با مداخله روسیه در انتخابات آمریکا، دست ترامپ را بسته است.»

به نظر این کارشناس انجام دیداری میان پوتین و ترامپ هم در سال ۲۰۱۸ در بهبود اوضاع اثر زیادی نخواهد داشت؛ هرچند انجام چنین دیداری در اساس بعید است.