موانع پیش‌روی راه‌آهن برای رقابت با جاده

به گزارش قائم آنلاین، تصادفات رانندگی سالانه جان بیش از ۱۶ هزار نفر انسان را در کشور می‌گیرد، حادثه‌ای تلخ که در ایران به عنوان یکی از سه عامل مرگ و میر شناخته می‌شود‌.

چندی پیش، ‌رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی در همایش یادبود قربانیان سوانح رانندگی گفت: از سال ۷۷ تاکنون بیش از ۴۰۲ هزار و ۲۵۹ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند و تا پایان سال ۹۵ نیز بیش از ۴ میلیون و ۵۹۱ هزار و ۳۰۷ نفر در سوانح جاده‌ای و ترافیکی مجروح، مصدوم و معلول شده‌اند.

از سوی دیگر مدیرعامل ستاد دیه کشور نیز در این باره گفته است: طبق آمار منتشر شده در طول هفت سال و ۱۱ ماه دفاع مقدس‌، تعداد ۱۸۸ هزار و ۱۵ نفر از رزمندگان در عرصه نبرد با باطل به فیض شهادت رسیدند، این در حالی است که فقط در دهه اخیر ۲۱۰ هزار و ۶۰۰ ایرانی ‌در سوانح رانندگی جان خود را از دست داده و ده‌ها برابر همین آمار، ایرانی‌ها در تصادفات مجروح و یا نقص عضو دائم شده‌اند.

چنین آماری به نوعی ‌فاجعه محسوب می‌شود؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز با این مضمون که «من به کشته شدن یک نفر هم راضی نیستم، …کاری کنیم که مردم عزیز این بخش حادثه خیز جاده‌ها را در زندگی خود نداشته باشند»، بر تلاش برای کاهش سوانح رانندگی تأکید کرده‌اند.

در دنیای پیشرفته کنونی، حتی یک تصادف منجر به فوت نیز آمار ناخوشایندی محسوب می‌شود؛ ‌تصادفات علاوه بر اینکه هزینه مالی، جانی و روحی شدیدی برای‌ حادثه‌دیدگان به دنبال دارد، منجر به گرفتار شدن بخش‌های گسترده‌ای در کشور از جمله سازمان‌های متولی بهداشت و درمان‌، سازمان‌های قضایی و انتظامی و غیره در روال اداری می‌شود و ‌هزینه‌کرد‌های کلان و کمبود اعتبار و وقت را به آنها تحمیل می‌کند.

در ایران کارشناسان این حوزه معمولا اختصاص ۶ درصد تولید ناخالص ملی را به امر حل مشکلات مربوط به معضل سوانح رانندگی مطرح می‌کنند و با توجه به اصل «پیشگیری بهتر از درمان» ضروری به نظر می‌رسد تا متولیان جاده‌ای در صدد اصلاح این وضعیت برآیند‌.

در این زمینه کارشناسان راه‌حل‌های بسیاری را پیشنهاد می‌کنند که یکی از آنها لزوم توجه به زیر ساخت‌های جاده‌ای است، اما راه پیشنهادی قابل توجه دیگر استفاده بیشتر مردم از حمل و نقل ریلی است، مدل حمل و نقلی ایمن، پاک و کم‌مصرف که دنیا نیز در توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، مدل ریلی را با فاصله در اولویت می‌داند.

قطعاً با افزایش استقبال مردم از ‌حمل و نقل ریلی و پیشی گرفتن مدل ریلی بر جاده‌ای در جابه‌جایی مسافر و البته بار، شاهد کاهش حجم زیاد تصادفات در جاده‌های کشور خواهیم بود و این غیر از مزیت‌هایی نظیر کاهش مصرف سوخت (‌یک‌هفتم مدل جاده‌ای)، کاهش تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی و غیره است.

آمار‌ها نشان می‌دهد که ایمنی در شبکه ریلی قابل مقایسه با حمل و نقل جاده‌ای نیست و تا ۵۰ برابر بیشتر تخمین زده می‌شود.

از سوی دیگر عدم توسعه مناسب صنعت حمل و نقل هوایی در شرایط فعلی و همچنین هزینه‌های گران سفر با هواپیما خصوصاً در ایام پیک تقاضا، ‌می‌تواند به عنوان مزیت استفاده از حمل و نقل ریلی مطرح باشد‌.

در این میان موضوعی که مطرح می‌شود آن است ‌که ‌ چرا با وجود مزایای بسیار حمل و نقل ریلی، در مسیرهای موازی، مردم کمتر از راه‌آهن استفاده می‌کنند‌؟ شاید بتوان گفت که با وجود‌ همت همه تلاشگران خطوط راه‌آهن بابت ایجاد شرایط رفاه‌ مسافران و مشتریان راه‌آهن، عدم رضایت مردم از خدمات و سرویس‌های ارائه شده توسط قطارها باشد.

ضروری به نظر می‌رسد که سیستم ریلی کشور نسبت به تکمیل و بهبود زیر ساخت‌های ریلی و به‌روز‌رسانی امکانات خود اقدامات بیشتری انجام دهد.

مقام معظم رهبری هم اغلب ضرورت فراهم آوردن امکان استفاده هر چه بیشتر مردم از شبکه راه‌آهن‌ را به مسئولان وزارت راه‌ گوشزد می‌کنند تا مردم و به‌ویژه اقشار متوسط و ضعیف جامعه‌ بتوانند از امکانات ترابری زمینی کشور به سهولت استفاده کنند و در زمینه ارائه خدمات ترابری به جامعه نیز تأمین نیاز مردم مورد توجه جدی قرار گیرد.

بنابراین گزارش در سایه بی‌توجهی ارگان‌هایی قانون‌گذار و متولیان امر،  در حال حاضر بیش از ۳۰ درصد واگن‌های کشور عمر بالای ۳۵ سال‌ دارند و متوسط سن لکوموتیوهای کشور نیز حدود ۳۲ سال است، این درحالی است با وجود تصویب بندهای ۲۴ و ۲۵ قانون برنامه ششم توسعه، متاسفانه همچنان سهم بخش حمل و نقل ریلی و راه‌آهن نادیده گرفته شده است.

ضرورت دارد دولت و نمایندگان مجلس به عنوان سیاست‌گذاران این صنعت، با تعامل و همکاری در جهت جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و حمایت اعتباری از پروژه‌های ریلی، ‌اقداماتی سریع و جدی بابت توسعه حمل و نقل در دستور کار قرار دهند.

«سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی برای خرید واگن مسافری، واگن باری و لکوموتیو»، «حمایت‌های لازم از سوی دولت برای در اختیار گذاشتن زمین و منابع فاینانس» و «حمایت‌های فنی و مالی و نظارتی» از مهمترین نکات در این حوزه به شمار می‌رود.

باید توجه داشت که بخش ریلی با دستور و سفارش پیشرفت نمی‌کند و برای برآورده ساختن هدف توسعه ریلی کشور، وجود مکانیزم اقتصادی ‌‌لازم است‌.