ایران صدرنشین تولید علم جهان اسلام

به گزارش قائم آنلاین، به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: آخرین اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی وب آو ساینس (web of science) نشان می‏‌دهد که در سال ۲۰۱۷ میلادی تعداد کل مدارک ثبت شده توسط ۵۷ کشور اسلامی به ۲۳۷ هزار و ۵۴۳ مورد رسیده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: از آنجا که تعداد مدارک ثبت شده جمهوری اسلامی ایران برابر با ۵۱ هزار و ۷۱ مورد است بنابراین ۲۲ درصد از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی توسط پژوهشگران ایران اسلامی تولید می‏‌شود.

دهقانی اظهار داشت: بر اساس اطلاعات مندرج در پایگاه بین المللی WOS  از نظر کمیت تولید علم جمهوری اسلامی در میان کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۷ برای اولین بار رتبه نخست را کسب کرده است، هر چند در پایگاه استنادی اسکوپوس در تولید علم ایران در میان کشورهای اسلامی رتبه اول را داشت ولی در پایگاه استنادی WOS تا قبل از این همواره در سال‌‏های گذشته پس از ترکیه درجایگاه دوم بود. در حال حاضر نیز رتبه بین المللی ایران در هر دو پایگاه بین المللی WOS و اسکوپوس در پایان سال ۲۰۱۷ برابر با ۱۶ است.

وی افزود:  بر اساس برنامه ۱۰ ساله علم و فناوری کشورهای اسلامی که در سال ۲۰۱۷ با حضور روسای جمهور و وزرای علوم و فناوری کشورهای اسلامی در قزاقستان به تصویب رسید، میزان تولیدات علمی کشورهای اسلامی در ۱۰ سال آینده باید به دو برابر افزایش یابد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: در حال حاضر سهم کل کشورهای اسلامی در تولید علم دنیا حدود ۸ درصد بوده و لذا در ۱۰ سال آینده بر اساس این برنامه لازم است به ۱۶ درصد افزایش یابد.

وی افزود: بررسی انجام شده نشان می‏ دهد که روند تولیدات علمی کشورهای اسلامی در ۲۰ سال  اخیر همواره صعودی بوده است. به طوری که تعداد مدارک تولید شده توسط کشورهای اسلامی از ۱۴۷ هزار و ۵۵۵ مورد در سال ۲۰۱۳ به ۲۳۷ هزار و ۵۴۳ مورد تا پایان سال ۲۰۱۷ افزایش یافته است.

دهقانی یادآور شد: این روند تولیدات علمی رشد ۱۶۰ درصدی را در بازه زمانی مذکور در میان کشورهای اسلامی نشان می‏ دهد. این در حالی است که میزان مدارک ثبت شده به نام جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۳ از ۳۱ هزار و ۴۰۵ مدرک در سال ۲۰۱۷ به ۵۱ هزار و ۷۱ مدرک رسیده و میزان رشد تولید علم در این پنج سال ۶۲۰ درصد بوده است.

سرپرست ISC گفت: مقایسه میزان تولیدات علمی کشورهای اسلامی برتر تولید کننده علم در ۲۰۱۷ نشان می دهد که کشورهای جمهوری اسلامی ایران با ۵۱ هزار و ۷۱ مدرک، ترکیه با ۴۶ هزار و ۷۰۴ مدرک، مالزی با ۲۴ هزار و ۲۲۸ مدرک، عربستان صعودی با ۱۹ هزار و ۹۹۳ مدرک و مصر با ۱۷ هزار و ۹۴۴ مدرک به ترتیب در جایگاه های اول تا پنجم قرار دارند.

وی گفت: این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ کشور ترکیه با ۳۷ هزار و ۲۷۷ مدرک، ایران با ۳۱ هزار و ۴۰۵ مدرک، مالزی با ۱۷ هزار و ۳۷۶ مدرک ، عربستان صعودی با ۱۲ هزار و ۱۷ و مصر با ۱۰ هزار و ۶۳۶ مدرک کشورها ی برتر تولید کننده علم بوده‌اند.

دهقانی گفت: همچنین بررسی میزان سهم کشورهای اسلامی برتر تولید کننده علم حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۷  با ۲۲٫۴ درصد، ترکیه ۲۰٫۵ درصد، مالزی ۱۰٫۶ درصد، عربستان صعودی ۸٫۸ و کشور مصر ۷٫۹ درصد تولیدات علمی را دارند.

وی یادآور شد: این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ میزان سهم کشورهای ترکیه ۲۳٫۶ درصد، ایران ۱۹٫۸ درصد، مالزی ۱۱٫۰۱ درصد، عربستان ۷٫۶ و مصر ۶٫۷ درصد بوده است. همچنین، بررسی‏ ها بیانگر این امر است که در مجموع بیش از ۸۰ درصد تولیدات علمی کشورهای اسلامی توسط ۲۰ درصد این کشورها تولید می‏‌شود.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: از نظر تولید علم در حوزه‌های پژوهشی مختلف توسط کشورهای اسلامی در بازه زمانی ۲۰۱۳ الی ۲۰۱۷ حوزه‏ های موضوعی مهندسی با ۱۸۸۰۲۶، شیمی با ۸۲۰۳۱، علم‏ رایانه با ۷۸۱۹۸ بیشترین مشارکت را داشته و از این نظر در جایگاه های نخست تا سوم در میان تمامی حوزه های علمی قرار دارند.

وی خاطرنشان کرد: جایگاه‏ های سوم تا دهم نیز متعلق به حوزه های موضوعی فیزیک، علم مواد، سایر موضوعات فناوری علم، ریاضی، پزشکی داخلی- عمومی، محیط زیست و علوم زیستی و داروشناسی و داروسازی است.

دهقانی افزود: در زمینه دیپلماسی و همکاری‌های علمی کشورهای اسلامی با سایر کشورهای جهان؛ کشورهای آمریکا، فرانسه، انگلستان، آلمان، چین، کانادا و استرالیا ۷ کشوری هستند که با کشورهای اسلامی بیشترین همکاری علمی را در بازه زمانی ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ داشته اند.

وی گفت: نباید فراموش کرد که توسعه علمی در کشورهای اسلامی و مرجعیت علمی در سطح بین المللی تنها با افزایش کمیت تولید علم حاصل نمی شود. مرجعیت علمی اولین بند از سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: توسعه و مرجعیت علمی پیامدهای مثبت زیادی برای کشورهای اسلامی به همراه خواهد داشت. بنابراین، بی تردید همزمان با ارتقاءکمیت تولید علم باید افزایش اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده نیز مورد توجه قرار گیرد.