واکنش ایران به خروج احتمالی آمریکا از برجام؛ از بازگشت غنی‌سازی تا خروج از ان‌پی‌تی

به گزارش فرارو، با نزدیک شدن پایان ضرب الاجل برجامی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، حرف و حدیث‌ها درباره سرنوشت توافق هسته‌ای بیشتر شده است. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در گفت‌وگو با رسانه‌های آمریکایی هشدار‌های صریحی درباره برجام به آمریکایی‌ها داده است.

ظریف هشدار داده اگر آمریکا از برجام خارج شود، با تبعات ناخوشایندی مواجه خواهد شد. علاوه بر این، او اعلام کرده در صورت خروج آمریکا از این توافق، ایران برای از سرگیری برنامه هسته‌ای آماده خواهد بود.

در همین رابطه، رابین رایت، روزنامه‌نگار آمریکایی درباره گزینه‌های ایران در برجام با ظریف گفت‌وگویی انجام داده که در مجله نیویورکر منتشر شده است.

رایت سه بار با ظریف دیدار کرده و در این دیدارها، ظریف درباره تلاش برای نجات برجام مصمم بوده است. رایت به نقل از ظریف مدعی شد که اگر ترامپ از برجام خارج شود، ایران سه گزینه خواهد داشت:

گزینه نخست این است که ایران از توافق خارج شود و پایبندی به آن را پایان دهد و غنی‌سازی را از سر گیرد و حتی آن را بیشتر کند. ظریف در این باره گفت: “ما غنی‌سازی هسته‌ای‌مان را بشدت دنبال خواهیم کرد”.

ایران قبلا ظرفیت غنی‌سازی ۲۰ درصدی داشته، اما توافق هسته‌ای غنی‌سازی ایران را به ۳.۷ درصد محدود کرده است.

گزینه دوم ایران این است که از مکانیسم حل اختلاف در برجام بهره ببرد. این مکانیسم، به همه طرف‌های توافق اجازه می‌دهد که یک شکایت رسمی تدوین کرده و آن را به کمیسیون مربوطه برای قضاوت کردن درباره نقض‌ها ارجاع دهند. ظریف گفته ایران ۱۱ شکایت درباره نقض‌های آمریکا به فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رئیس کمیسیون حل اختلاف، ارسال کرده است. این فرآیند ۴۵ روز برای حل اختلاف مهلت می‌دهد. ظریف در این باره گفت: “هدف فرآیند این است که آمریکا (به توافق) پایبند بشود”.

بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه کشور اروپایی امضاکننده برجام هستند که تلاش کرده‌اند این هدف را محقق کنند. از ژانویه گذشته، آن‌ها مذاکرات بی‌سروصدایی برای پرداختن به اعتراضات برجامی ترامپ و نجات توافق با وزارت خارجه آمریکا انجام داده‌اند. ترامپ درباره مسائلی مانند چشم‌انداز بازرسی‌ها، آزمایش موشک‌های بالستیکی و تاریخ انقضای برجام نگرانی‌هایی دارد.

بنا به ادعای رایت، تلاش اروپایی‌ها به مرحله نهایی رسیده است. درباره اکثر مسائل به جز بند‌های غروب (تاریخ انقضا)، توافق حاصل شده است. به عنوان بخشی از این تلاش، اروپایی‌ها سعی می‌کنند از کاخ سفید تضمینی بگیرند که در آینده آمریکا مانع تجارت بین المللی ایران نشود. ایمانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، که امروز دوشنبه به واشینگتن سفر کند، قرار است ترامپ را به ماندن در برجام ترغیب کند. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان که در روز جمعه به آمریکا سفر خواهد کرد، هم همین کار را خواهد کرد.

با این حال، ظریف گفته هرگونه مصالحه‌ای که شرایط یا تفسیر‌های جدیدی به توافق اضافه کند، غیر موثر خواهد بود. ظرف افزود: “تنها سناریویی که ما با آن تعامل می‌کنیم این است که اروپایی‌ها با دولت ترامپ گفت‌وگو کنند تا یک بار و برای همیشه، پایبندی به توافق را آغاز کند”.

سومین گزینه ایران، که موثرترین گزینه است، این است که ایران از معاهده منع اشاعه سلاح هسته‌ای یا ان‌پی‌تی، خارج شود. معاهده‌ای که ۱۹۱ کشور آن را امضا کرده‌اند.

در تهران، بحث بر سر اینکه ایران کدام گزینه را انتخاب کند، داغ است. ظریف در این باره گفت: “ایران یکپارچه نیست”.  با این حال، او خاطرنشان کرد افکار عمومی ایران در سال گذشته تغییر کرده است. بی‌اعتمادی عمیق‌تر شده است. “ایالات متحده، نه تنها نتوانست تعهداتش را اجرا کند، بلکه چیز‌های بیشتری می‌خواهد. این پیام بسیار خطرناکی به مردم ایران و نیز مردم جهان ارسال می‌کند که هرگز نباید با ایالات متحده توافق کنید، زیرا، در نهایت اصل عملی ایالات متحده این است که ‘آنچه مال من است، مال من است و آنچه مال شماست، قابل مذاکره است’ “.

رایت در پایان از ظریف پرسیده، اگر توافق بمیرد، آیا ایران دوباره با آمریکا مذاکره خواهد کرد. ظریف در پاسخ گفت: “دیپلماسی هرگز نمی‌میرد. اما، این بدان معنا نیست که فقط یک راه برای دیپلماسی وجود دارد و آن (راه)، ایالات متحده است”.  تصمیم نهایی ایران هر چه باشد، “برای ایالات متحده، بسیار خوشایند نخواهند بود. این چیزی است که می‌توانم بگویم. این یک اجماع است”.